سطح بالای پس‌انداز، هم برای عموم مردم و هم برای اقتصاد مفید است. با این حال، در بسیاری از کشورهای کم‌درآمد یا با سطح درآمد متوسط، پس‌انداز برای آینده هنوز چالش بزرگی محسوب می‌شود.

عوامل زیادی بر میزان و چگونگی پس‌انداز تأثیرگذارند. پژوهش اخیر با همکاری مؤسسۀ تینک‌فوروارد و  یکی از اعضای هیئت علمی دانشکدۀ هنر و علوم اجتماعی دانشگاه سابانجی ترکیه  در مارس 2021 انجام شده است. این پژوهش به رابطۀ پس‌انداز و سطح سواد در ترکیه می‌پردازد. طبق قوانین جدید در ترکیه، حداقل سال‌های تحصیل در مدرسه اجباری در این کشور از پنج سال به هشت سال افزایش یافته است. این قانون، تأثیر زیادی در افزایش نرخ ثبت‌نام در مدارس و کاهش ترک تحصیل داشت و سطح تحصیلات افراد را به طور شایان توجهی افزایش داد. بنابراین، اصلاح قانون و اجرای آن در سطح ملی، فرصت نادری برای بررسی تأثیر تحصیلات بر رفتار مالی فراهم کرد.

در این پژوهش، افراد 18 تا 44ساله به طور نمونه از 13 منطقه در سراسر ترکیه انتخاب شدند. اطلاعات مربوط به سطح تحصیلات سرپرستان خانواده، سن و جنسیت آن‌ها، داشتن پس‌انداز شخصی و بلندمدت، نحوۀ انتخاب و استفاده از محصولات مالی رسمی (حساب بانکی، صندوق‌ها، سهام، اوراق دولتی و صندوق‌های بازنشستگی) از آن‌ها جمع‌آوری شد. همچنین، از گزارش مؤسسۀ گروه بین‌المللی هلند (آی‌اِن‌جی) دربارۀ تمایل مردم ترکیه به پس‌انداز استفاده شده است.

زنانی که تحصیلات بالاتری دارند، بیشتر از محصولات مالی رسمی برای پس‌انداز استفاده می‌کنند که نشان می‌دهد تحصیلات، شمول مالی آن‌ها را افزایش داده است.

این پژوهش نشان داد تأثیر افزایش سطح تحصیلات بر مردان و زنان بر میزان و نحوۀ پس‌انداز ‌متفاوت است. برای مردان، افزایش تعداد سال‌های تحصیل تأثیر چندانی بر گرایش‌ به پس‌انداز، مقدار آن، نرخ پس‌انداز و انتخاب محصولات مالی ندارد. برای زنان اما تعداد سال‌های تحصیل، تأثیر معناداری در بسیاری جهات خواهد داشت. با اینکه زنان به طور کلی نسبت به مردان کمتر پس‌انداز می‌کنند، گرایش به پس‌انداز و مبلغ ماهانهٔ آن، متناسب با تعداد سال‌های تحصیل آن‌ها افزایش می‌یابد و به ازای هر سال تحصیل بیشتر، گرایش به پس‌انداز حدود 4 تا 5 درصد افزایش می‌یابد.

به علاوه، زنانی که تحصیلات بالاتری دارند، بیشتر از محصولات مالی رسمی برای پس‌انداز استفاده می‌کنند که نشان می‌دهد تحصیلات، شمول مالی آن‌ها را افزایش داده است. شواهد دیگری نیز به دست آمد که زنان تمایل بیشتری به پس‌انداز بلندمدت دارند و تمایل آن‌ها به پس‌انداز در صندوق‌های بازنشستگی بیشتر است.

از سوی دیگر، تحصیلات نه تنها منجر به افزایش درآمد افراد و به ویژه زنان می‌شود، بلکه بر چگونگی استفاده از درآمد نیز اثرگذار است. تحصیلات، سلامت مالی افراد را بهبود می‌دهد و امنیت بلندمدت و مطمئنی را از طریق صندوق‌های بازنشستگی فراهم می‌آورد.

مؤسسات مالی نقش مهمی در بهبود سلامت مالی افراد ایفا می‌کنند. ارائۀ اطلاعات دربارۀ ابزارهای رسمی مالی به تناسب زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی مخاطبان، از جمله وظایف مؤسسات مالی است.

همچنین مطالعه به طور ضمنی بیان می‌کند که تأثیر تحصیلات بر رفتار مالی، تنها به واسطۀ افزایش سطح درآمد نیست، بلکه با بهبود مهارت‌های شناختی و دسترسی بیشتر به اطلاعات بازارهای مالی نیز بر رفتار مالی افراد تأثیر می‌گذارد. در این میان، مؤسسات مالی نیز نقش مهمی در بهبود سلامت مالی افراد ایفا می‌کنند. ارائۀ اطلاعات دربارۀ ابزارهای رسمی مالی به تناسب زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی مخاطبان، از جمله وظایف مؤسسات مالی است. همچنین ارائۀ اطلاعات دربارۀ ریسک‌های مربوط به پس‌اندازهای غیررسمی (مانند خرید طلاو ارز) و مزایای استفاده از محصولات رسمی، منجر به بهبود شمول مالی می‌شود. بهبود دسترسی افراد به مؤسسات مالی، به ویژه در مناطق کمتر توسعه‌یافته، برای بهبود شمول مالی سودمند است. چرا که سطح تحصیلات و در نتیجه تقاضا برای خدمات مالی رسمی در آینده افزایش خواهد یافت.

در مجموع، تعداد سال‌های تحصیلات رسمی افراد در مدارس، بر پس‌انداز و دیگر تصمیم‌های مالی آن‌ها اثرگذار است. این تأثیرگذاری از چند جهت رخ می‌دهد:

• افزایش تحصیلات منجر به افزایش درآمد می‌شود.
• افزایش درآمد، توانمندی افراد را برای پس‌انداز افزایش می‌دهد.
• تحصیلات بیشتر، بهبود مهارت‌های شناختی، یادگیری و حل مسأله را به دنبال دارد. 
• با افزایش تعداد و تنوع محصولات مالی، افراد هر روز با تصمیم‌گیری‌های مالی پیچیده‌تری روبه‌رو هستند. آموزش عمومی، افراد را به مجموعۀ گسترده‌ای از مهارت‌های تحلیلی و کمّی مجهز و تصمیم‌گیری‌های پیچیدۀ مالی را ساده‌تر می‌کنند.
  

• این مؤسسۀ تحقیقاتی همچنین پژوهش‌هایی دربارۀ آثار منفی اپلیکیشن‌های بودجه‌بندی، تغییر رفتارهای مالی در استفاده از پلتفرم‌های مبتنی بر اجارۀ کالا، اثرگذاری درآمد متغیر بر تصمیم‌گیری‌های مالی و سلامت مالی مردم اروپا در بحران کووید19 انجام داده است. یافته‌های این مطالعات درخور توجه است و به ارائه‌دهندگان خدمات و محصولات مالی و سیاست‌گذاران در طراحی و اجرای درست برنامه‌ها کمک می‌‎کند.