آداب پیش از قرض گرفتن
بر اساس آموزه‌های اسلامی
گاهی قصد داریم کالایی بخریم یا از خدمتی استفاده کنیم، اما پولش را نداریم! در این مواقع چه باید کرد؟ اولین و بهترین پیشنهاد سواد مالی این است: از این هزینه صرف‌نظر کن تا وقتی که به اندازۀ خرید این کالا یا خدمت پول‌هایت را جمع کرده باشی؛ سپس هزینه کن.
گاهی این هزینه اجتناب‌ناپذیر و ضروری است، مانند هزینۀ درمان. در این صورت، می‌شود از صندوق اضطراری استفاده کرد و پس از گشایش، مبلغ را به صندوق بازگرداند. در نهایت، اگر صندوق اضطراری نیز خالی بود، چاره‌ای جز قرض گرفتن نیست.
در موقعیت‌های غیراضطراری، سواد مالی به گرفتن قرض توصیه نمی‌کند. آموزه‌های اسلامی نیز قرض گرفتن را ناپسند می‌دانند. بله؛ قرض دادن پسندیده است، اما قرض گرفتن، نه. در روایات، معصومین (ع) انسان‌ها را از قرض گرفتن باز داشته و پیامدهای نامطلوب آن را بیان کرده‌اند: رنج و اندوه، خواری، گرفتاری، پیری چهره، سرگردانی ذهن، بی‌خوابی، بلای بزرگ، موجب ننگ و از بین برندۀ دین.
بر اساس روایات معصومین (ع)، قرض گرفتن برای اموری که به حفظ دین کمک می‌کند (مانند ازدواج) و زیارت امام حسین (ع) ناپسند نیست.
از بدهكار شدن دوري كن؛ زيرا بدهکاری عیب انسان دین‌دار است.
پیامبر خدا (ص) فرمودند: «به خدا پناه مىبرم از کفر و قرض.» یاران ایشان پرسیدند: «آیا قرض را در کنار کفر قرار میدهید؟» فرمودند: «بله.» (وسائل‌الشیعه، ج18، ص317)
هم‌نشینی کفر با قرض به معنای این نیست که هر شخصی قرض کند، کافر است و احکام فقهی کافر بر او جاری شود؛ بلکه نشان می‌دهد انسان مؤمن با عنایت به رزاقیت خداوند متعال و استعدادهایی که خداوند به او هدیه داده، تا جای ممکن از قرض گرفتن دوری می‌کند و با اعتماد به خداوند و تلاش خود، درآمد به دست می‌آورد و به نیازهایش پاسخ می‌دهد.
پیامبر خدا (ص) فرمودند: «از بدهکار شدن دوری کن؛ زیرا بدهکاری عیب انسان دین‌دار است.» (وسائل‌الشیعه، ج18، ص315)
با این همه، اگر راهی جز قرض گرفتن نداشتید، احکام زیر را مدنظر قرار دهید:
- قرض گرفتن بدون احتیاج، مکروه است و با افزایش نیاز، کراهت آن کاهش می‌یابد؛ تا جایی که برای اموری مانند حفظ جان یا آبرو، کراهت آن از بین می‌رود و واجب می‌شود.
- اگر در قرض شرط شود مبلغی بیشتر از آنچه قرض گرفته شده بازپرداخت شود، رباست. ربا گناه بزرگی است و بر اساس آیات قرآن، جنگ با خداست.
همچنین اگر شرط شود علاوه بر بازپرداخت قرض، کار یا خدمتی ارائه شود، مانند رنگ‌آمیزی دیوار خانه، تعمیر اثاثیه، ختم قرآن برای شادی روح درگذشتگان یا اهدای تلفن همراه، باز هم ربا به حساب می‌آید.
در قرض، شرط هیچ‌گونه مبلغ، کار و به طور کلی، هیچ زیاده‌ای نباید بر مبلغ قرض گذاشته شود. - گاهی با توافق قرض‌دهنده و قرض‌گیرنده، برای بدهی سررسید تعیین می‌شود که به آن بدهی مدت‌دار نیز می‌گویند. برای مثال، بدهی باید دو ماه آینده پس داده شود. این امکان نیز وجود دارد که برای قرض، سررسید مشخص نشود. در این حالت، هر گاه قرض‌دهنده پول خود را مطالبه کرد، باید به او پس داده شود. به عبارت دیگر، اگر قرض مدت‌دار باشد، طلبکار نمی‌تواند پیش از آن مدت، طلبش را درخواست کند و اگر مدت‌دار نباشد، طلبکار هر وقت بخواهد می‌تواند طلبش را درخواست کند.
- مبلغ، طرفین، شروط و در صورت مدت‌دار بودن قرض، زمان بازپرداخت آن را بنویسید و دو شاهد آن را امضا کنند. طولانی‌ترین آیۀ قرآن (آیۀ 282 سورۀ بقره) دربارۀ این موضوع مهم است.
- تمام بدهی‌های شخص با مرگ او حال می‌شود؛ یعنی سررسید آن به زمان کنونی تبدیل می‌شود. برای مثال، علی آقا باید سه ماه آینده پنج میلیون تومان به آقای محمدی بپردازد. وقتی علی آقا از دنیا برود، آقای محمدی اجازه دارد بدهی پنج میلیون تومانی سه ماه آینده‌اش را الان مطالبه کند.
- شخصی که قرض می‌کند، باید پیش از قرض به فکر بازپرداخت آن باشد. برای مثال، بداند در آینده مالی خواهد داشت که با آن قرضش را بپردازد یا شخصی را داشته باشد که پس از او بدهی‌اش را بپردازد (روایت امام صادق (ع)، تهذیب‌الاحکام، ج6، صص185 تا 383).
همیشه پیش از قرض گرفتن باید به فکر این باشیم که از چه محلی و چگونه می‌خواهیم آن را بازپرداخت کنیم.
هشتگ‌های مرتبط
نظر خود را بنویسید
مطالب پیشنهادی
-
-
رفتارهای مالی سالم؛ دوری از مال ناروا
اگر شخصی بدون ایجاد ارزش، به درآمد برسد، این درآمد ناروا است.
-
وقتی سواد مالی، رفتار اعتباری مردم را بهبود می‌بخشد
نتیجه دو پیمایش بزرگ در انگلیس نشان داد بین سواد مالی و رفتار اعتباری مردم رابطه معناداری وجود دارد
نظرات
سلام با تشکر از این مطلب مفید بسیار کارآمد بود👌🏻
بسیار خوب و تاثیر گذار بود.
سلام مثل همیشه مفید و عالی دکتر جان این روند نگارش متون کوتاه اما پر مغز رو ادامه بده