سواد مالی در امور بانکی

دو سرفصل «خرج و پس‌انداز» و «اعتبار و بدهی» در سواد مالی به بانک مربوط می‌شود. شناخت بانک در قدم اول کمک می‌کند افراد برای مبادلات مالی راحت‌تر و با هزینه و خطر کمتر فعالیت کنند و فعالان اقتصادی هم در سطوح کلان از آن بهره ببرند. از موضوع‌های مهم سواد مالی در بانکداری، آشنایی با کارکردهای بانک، سپرده، تسهیلات، کارمزد و خدمات بانکی است که هم باعث می‌شود افراد کمتر در معرض سوءاستفاده‌های مالی قرار بگیرند و هم دید بازتری برای تجارت یا امور مالی داشته باشند.

تأمین مالی از بانک دو نوع است. یک نوع تسهیلات این است که فرد هیچ سودی پرداخت نمی‌کند و فقط کارمزد می‌دهد. نوع دوم تسهیلات، تسهیلات انتفاعی است؛ یعنی سود دارد، مثل تسهیلات جعاله. افراد حقیقی بسته به نوع نیاز، از تسهیلات استفاده می‌کنند. برای خرید جهیزیه و هزینه‌های آموزش و درمان، معمولاً از خدمات تسهیلات قرض‌الحسنه استفاده می‌شود که هیچ سودی ندارد. برای خرید خدمتی مثل تعمیر مسکن، معمولاً از جعاله استفاده می‌کنند. در خرید خودرو یا مسکن، از تسهیلات مرابحه استفاده می‌شود. برای پروژه‌های اقتصادی هم تسهیلات مشارکت پیشنهاد می‌شود؛ یعنی بانک در سود و زیان آن فرایند اقتصادی همراه است. بنابراین، هر کدام از تسهیلات بانکی، حقوق و تکالیفی برای تسهیلا‌ت‌گیرنده دارد. تسهیلات باید به اندازه‌ای متنوع باشد که مشتری دقیقاً مطابق با نیازش تسهیلات بگیرد. توصیه می‌شود مردم تسهیلات را طبق قراردادشان مصرف کنند و در شاخهٔ دیگری استفاده نکنند.

ورود تولیدکنندگان به بورس برای تأمین مالی، نیاز به طی کردن مراحل اداری و مالی دارد که برای بسیاری از تولیدکنندگان کوچک به‌صرفه نیست و اصلاً امکان ورود ندارند. اقتصادهای بانک‌محور معمولاً راحت‌تر می‌توانند از سیستم بانکی تأمین مالی کنند. البته عمق مالی اقتصادها هم مهم است. اقتصاد ایران بانک‌محور است؛ یعنی روش تأمین منابع مالی برای بنگاه تولیدی از طریق بانک راحت‌تر و سریع‌تر انجام می‌شود، مگر اینکه آن بنگاه بتواند خود را بورسی یا تأمین مالی کند.

این مطلب را در هفته‌نامۀ اطلاعات بورس بخوانید.