هم‌زمان با جهش قیمت سکه و طلا در ماه‌های اخیر، تمایل به سرمایه‌گذاری در این بازار به شدت افزایش یافته است. با افزایش قیمت هر گرم طلای 18 عیار، حداقل مبلغ ممکن برای سرمایه‌گذاری نسبت به گذشته افزایش یافته و عملاً سرمایه‌گذاری با مبالغ بسیار خرد را محدود کرده است. در این شرایط، بسیاری از پلتفرم‌های شناخته‌شده در کنار فعالیت اصلی خود مانند فروش اینترنتی کالا و محصولات یا تاکسی اینترنتی، بستر معاملات آنلاین طلا را نیز راه‌اندازی کرده‌اند و مشتریان با هر مبلغ ریالی، قادر به سرمایه‌گذاری در طلا هستند و متناسب با نوسانات روزانه، منتفع یا متضرر خواهند شد.

مطابق قانون این معاملات نباید صرفاً مجازی باشد و در واقعیت باید خرید و فروش آنلاین طلای واقعی با قابلیت تحویل فیزیکی در جریان باشد؛ به همین دلیل در قوانین بسیاری از این پلتفرم‌ها درج شده که با رسیدن مبلغ سرمایه‌گذاری به مبلغ معادل حداقل یک گرم طلا، قابلیت تحویل فیزیکی وجود دارد. یعنی شما می‌توانید مبالغی را به صورت خرد خرید کنید و هر زمان میزان دارایی شما به میزان یک گرم یا بیشتر رسید، تقاضای دریافت فیزیکی داده و طلای خود را تحویل بگیرید. تا اینجا همه چیز عالی است!

بنا بر اعلام معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی، در نیمۀ آذرماه 1403، سرویس‌دهی دو مورد از این پلتفرم‌ها به دلیل عدم رعایت ضوابط متوقف شده و زنگ هشدار را برای عموم مردم به صدا درآورده است. واقعیت این است که در کنار مزایای خرید آنلاین طلا، ریسک‌های قابل توجهی وجود دارد که باید از آن‌ها آگاه باشیم:

1- نداشتن مجوز رسمی فعالیت؛ مطابق قانون، تمامی واحدهایی که به هر نوعی اقدام به خرید یا فروش طلا می‌کنند باید عضو اتحادیۀ طلا و جواهر بوده و مجوز رسمی فعالیت داشته باشند. حتماً پیش از سرمایه‌گذاری با جست‌وجو و بررسی مدارک و مجوزهای پلتفرم مورد نظر، از صحت و اعتبار مجوز رسمی فعالیت آن مطمئن شوید.

2- خالی فروشی؛ بزرگ‌ترین ریسک این معاملات، «خالی‌فروشی» است. یعنی پلتفرم‌ها، ریال را از مشتریان دریافت می‌کنند ولی معادل آن طلایی برای تحویل در اختیار ندارند. ریسک کلاهبرداری (با نیت قبلی) و اعلام ورشکستگی (به دلیل نوسانات شدید قیمت طلا) در این حالت بسیار بالاست و به همین دلیل مطابق تذکر بانک مرکزی، هر پلتفرم صرفاً معادل طلایی که در بانک ذخیره کرده مجاز به فروش آنلاین است و در صورت تخلف به سرعت برخورد خواهد شد.

3- تحویل طلا با عیار پایین؛ به دلیل عدم امکان بررسی فیزیکی طلا توسط خریدار در این حالت، برخی فروشندگان اقدام به کلاهبرداری کرده و طلای تقلبی یا با عیار پایین تحویل می‌دهند. ریسک این کلاهبرداری در طلای آب‌شده بسیار بالاتر است.

با توجه به فضای مبهم فعالیت پلتفرم‌های آنلاین فروش طلا و نظارت نهادهای مربوطه، پیشنهاد می‌شود:

1- اگر صرفاً قصد سرمایه‌گذاری در طلا و کسب سود دارید، برای برخورداری از مزایای خرید آنلاین طلا مانند غیرحضوری بودن، سرمایه‌گذاری با مبالغ خرد و امکان رصد روزانۀ ارزش دارایی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا، که تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار تهران هستند، بهترین گزینه‌اند.

2- اگر قصد خرید و دریافت فیزیکی طلا دارید،
           • و متناسب با مبلغ سرمایۀ شما، طلای فیزیکی نو یا مستعمل قابل تهیه است، به صورت حضوری به طلافروشی‌های معتبر مراجعه کرده و خرید خود را با دریافت فاکتور رسمی انجام دهید.
          • و با میزان سرمایۀ اندکی که در نظر گرفتید نمی‌شود طلای فیزیکی خرید یا اینکه قصد دارید مبالغی را به صورت مستمر، خردخرد پس‌انداز کنید و بعد طلای فیزیکی بخرید، ابتدا با مبالغ کوچک در صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا سرمایه‌گذاری کنید تا از بازدهی این بازار جا نمانید و بعد از رسیدن دارایی‌تان به میزان موردنظر، سرمایۀ خود را از صندوق خارج کرده و به صورت حضوری طلای فیزیکی را خریداری کنید.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری انواع مختفی دارند که پیش‌تر در مطالب «یک ترکیب دلچسب» و «صندوق‌های سرمایه‌گذاری؛ شاه‌کلید سرمایه‌گذاری» به معرفی آن‌ها پرداخته‌ایم. صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا ریسک تقلب و سرقت سرمایه‌گذاری در طلا را از بین می‌برند و امکان سرمایه‌گذاری آنلاین با هر مبلغی را در اختیار ما می‌گذارند، تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار هستند و سرمایه‌گذاری در بیشتر آن‌ها همانند خرید سهام، از طریق سامانه معاملات کارگزاری‌ها امکان‌پذیر است. مدیران این صندوق‌ها منابع ریالی را در سکه و طلا سرمایه‌گذاری کرده و سرمایه‌گذاران با ورود به این صندوق‌ها می‌توانند با هر میزان سرمایه‌ای از بازدهی سکه و طلای فیزیکی بهره‌مند شوند. نقدشوندگی بالا نیز یکی از مزیت‌های اصلی این صندوق‌های سرمایه‌گذاری است.

در جدول زیر فهرستی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا بر اساس رتبه‌بندی میزان بازدهی در 12 ماهۀ منتهی به آذر 1403 آمده است: