این روزها بازار اجارۀ خودرو بیش از پیش رونق گرفته و افراد با انگیزه‌های مختلفی ممکن است روزی گذرشان به این بازار بیفتد؛ عده‌ای مایل‌اند با اجارۀ خودرویی لوکس مراسم ازدواج خود را باشکوه‌تر برگزار کنند، برخی که خودروی شخصی ندارند، ممکن است ترجیح دهند برای سفری چندروزه خودرویی مناسب اجاره کنند، عده‌ای ماشین‌باز هستند و تجربۀ رانندگی با خودروهای خاص را دوست دارند، برخی با سفر به مناطق آزاد رانندگی با خودروی موردعلاقه‌شان را جزو برنامه‌های تفریحی خود قرار می‌دهند و حتماً شنیده‌اید که در این میان عده‌ای هم برای ضبط ویدئو، خودنمایی و رؤیافروشی اقدام به اجارۀ خودروی لوکس می‌کنند! البته که اجارۀ خودرو، محدود به خودروهای لوکس نمی‌شود و بسیاری از شرکت‌های معتبر تنوع بالایی از خودروهای اجاره‌ای ایرانی و خارجی دارند.

با فراگیر شدن این کسب‌وکار، برخی سودجویان با شیوه‌های مختلفی اقدام به کلاهبرداری می‌کنند و با توجه به قیمت‌های بسیار بالای برخی خودروها، می‌توانند ضرر مالی سنگینی به مشتریان وارد کنند. در این مطلب با رایج‌ترین شیوه‌های کلاهبرداری و نکات مهم در پیشگیری از آن‌ها آشنا خواهیم شد.

1. دریافت پیش‌پرداخت توسط شرکت‌های نامعتبر
معمولاً با افزایش تعداد روزهای اجارۀ خودرو، تعرفۀ اجارۀ روزانه کاهش می‌یابد؛ در برخی موارد برخی شرکت‌ها یا آژانس‌های نامعتبر که اصلاً مجوز فعالیت ندارند، با آگهی کردن و پیشنهاد قیمت‌های بسیار پایین، دام پهن کرده و مشتری جذب می‌کنند. در گام بعد برای ثبت و رزرو خودرو مبلغی را به عنوان پیش‌پرداخت در قالب کارت هدیه یا کارت بانکی از مشتری درخواست می‌کنند اما در ادامه نه خودرویی در کار است و نه پاسخگوی تماس هستند.

پیشگیری: حتماً در اولین قدم از اعتبار و مجوز داشتن شرکت اطمینان پیدا کنید. برای این منظور می‌توانید علاوه بر مشاهدۀ مجوز در مراجعات حضوری، در پلتفرم‌های دارای مجوز در این زمینه مانند رنتیفا شرکت‌های دارای مجوز و شرایط قراردادهای‌شان را بررسی کنید. پس از کسب اطمینان از اعتبار شرکت، حتماً در صورت پرداخت مبلغی جهت رزرو، اطلاعات پرداخت را در متن قراراداد ذکر کرده و رسید دریافت کنید.

2. اعلام قیمت‌های دروغین در تبلیغات یا تماس اولیه
در این حالت، شما با کمی جست‌وجو در وب‌سایت‌های رسمی شرکت‌های اجاره خودرو با قیمت‌های شگفت‌انگیز و مقرون به صرفه‌ای مواجه می‌شوید. شاید حتی به برای اطمینان با مجموعه تماس می‌گیرید و از درستی قیمت اطمینان پیدا می‌کنید اما پس از مراجعۀ حضوری به مرکز کرایۀ خودرو، با این ادعا مواجه می‌شوید که خودروی موردنظر برای تاریخ اعلامی شما، زودتر توسط شخص دیگری رزرو شده و اکنون در دسترس نیست! در این شرایط معمولاً افراد برای صرفه‌جویی در وقت خود مجبور می‌شوند از همان شرکت با قیمت‌های بسیار بیشتر خودرو اجاره کنند.

پیشگیری: با کمی جست‌وجو در پلتفرم‌های اجارۀ خودرو از عرف قیمت انواع خودرو آگاه خواهید شد. نسبت به قیمت‌های نامتعارف و بسیار پایین حساس باشید و همیشه این نوع از کلاهبرداری را محتمل بدانید. سعی کنید چند گزینۀ مختلف را اولویت‌بندی کنید تا در صورت قابل رزرو نبودن یکی، گزینۀ مطلوب دیگری داشته باشید و به دلیل خستگی، کم‌بود وقت یا نبود گزینۀ جایگزین، در دام طراحی‌شدۀ کلاهبردار گرفتار نشوید.

3. تحمیل هزینه‌های سنگین و خارج از عرف بیمه
کلاهبرداران با اعلام قیمت پایۀ بسیار پایین‌تر از عرف، جذب مشتری می‌کنند و در عوض در برخی بندهای قرارداد، هزینه‌های بسیار زیادی بابت پوشش انواع بیمه‌های متعارف و نامتعارف را بر مشتری تحمیل می‌کنند. در این شرایط با تهییج مشتری سعی در عقد سریع قرارداد دارند تا مشتری فرصت کافی برای مطالعۀ آن را نداشته باشد.
پیشگیری: حتماً پیش از امضای هرگونه قرارداد، متن و جزئیات آن را کامل مطالعه کنید. در مواردی که نسبت به درستی وجود برخی بندها در قرارداد تردید دارید، از امضای آن خودداری کنید و با چند فرد خبره در این زمینه مشورت کنید.

4. تحمیل خسارت قبلی بر مشتری جدید
در این حالت، کلاهبردار خودرویی که دارای نقص فنی یا خسارت در بدنه است را به شما تحویل می‌دهد اما پس از اتمام مدت اجاره و عودت خودرو، ادعا می‌کند که این خسارت‌ها در مدت اجارۀ شما وارد شده و باید هزینۀ آن را بپردازید. معمولاً در متن قرارداد هم به صراحت این مسأله آمده که کلیۀ خسارت‌های واردشده بر خودرو در بازۀ اجاره بر عهدۀ مشتری است. از آن‌جایی که بیشتر خودروهای اجاره‌ای خودروهای لوکس وارداتی هستند، گاهی هزینۀ این خسارت‌ها بسیار بسیار زیاد و سنگین خواهد بود.

پیشگیری: حتماً پیش از امضای قرارداد، خودرو را به دقت بررسی کنید؛ از تطابق شماره شاسی و موتور با کارت خودرو اطمینان پیدا کنید. بهتر است از تمام زوایای بدنۀ خودرو و خط و خش‌های موجود تصویر یا فیلم تهیه کنید. در نهایت نیز تمام معایب فنی یا ظاهری خودرو را حتماً در قرارداد بیاورید.

5. دریافت هزینه‌های نامتعارف عوارض
امروزه در بسیاری از شهرها و کشورهای جهان، دریافت فیزیکی عوارض جای خود را به پرداخت الکتروینک داده است. برخی سودجویان مبالغ بسیار زیادی بابت هزینۀ عوارض از مشتریان دریافت می‌کنند. برخی دیگر نیز بابت هزینۀ سرشکن عوارض سالیانۀ خودرو، مبلغی گزاف را از هر مشتری مطالبه می‌کنند.

پیشگیری: تمامی بندهای قرارداد را به دقت مطالعه کنید. از مبلغ عوارض جاده‌ای، در مسیری که پیموده‌اید، با یک جست‌وجوی اینترنتی کوتاه آگاه شوید تا کلاهبردار مبلغ بسیار بیشتری بابت آن دریافت نکند. گرچه گنجاندن سرشکن هزینۀ عوارض سالانۀ خودرو در قراردادهای اجاره چندان متعارف نیست اما در صورت وجود این بند در قرارداد، طبق آخرین اطلاع‌رسانی سازمان شهرداری در سال 1402، کل مبلغ عوارض سالانه برای خودروهای داخلی معادل «یک‌هزارم» قیمت رسمی کارخانه و برای محصولات وارداتی معادل «یک‌ونیم هزارم» ارزش خودرو است که باید این مبلغ بر 365 روز سال تقسیم و در تعداد روزهای قرارداد شما ضرب شود. برای مثال خودروی داخلی با ارزش 500 میلیون تومان، عوارض سالانۀ 500 هزار تومانی دارد که سرشکن این مبلغ برای هر روز مبلغ ناچیز 1370 تومان خواهد بود.

6. تحمیل هزینۀ سوخت
بسیاری از سودجویان بندی را در قرارداد می‌گنجانند که در زمان عودت، باک بنزین خودرو باید در حالت پر و تکمیل باشد، در غیر این‌صورت مشتری باید مبلغی (چندبرابر هزینۀ سوخت‌گیری متعارف) بپردازد. از آنجا که خیلی از افراد تجربۀ قبلی در این خصوص ندارند و متن قرارداد را هم با حوصله مطالعه نمی‌کنند، بابت این هزینه متضرر خواهند شد.

پیشگیری: حتماً تمامی بندهای قرارداد و شرایط نگهداری و عودت را با دقت مطالعه کنید و خودرو را با باک بنزین پر و تکمیل به متصدی شرکت تحویل دهید.

7. جریمه بابت نقض محدودیت کیلومتر
کلاهبرداران در این موارد با شعارهای تبلغیاتی مانند «اجارۀ خودرو بدون محدودیت کیلومتر» اقدام به جذب مشتری می‌کنند اما با گنجاندن برخی بندها در قرارداد، مانند این‌که «این محدودیت تنها در محدودۀ شهر یا استان اعمال نمی‌شود»، جریمه‌ای بسیار سنگین و بیشتر از قیمت اجاره را بابت نقض آن بر مشتری تحمیل می‌کنند.

پیشگیری: حتماً تمامی بندهای قرارداد را با دقت مطالعه کنید و به یاد داشته باشید که وجود محدودیت در کیلومتر جابه‌جایی روزانه با خودرو، مسأله‌ای متعارف در بیشتر شرکت‌های معتبر است.

8. دریافت مبالغ سنگین بابت دیرکرد
در این موارد کلاهبرداران به صورت شفاهی به مشتری می‌گویند چندساعت تأخیر در عودت خودرو مشکلی ندارد، یا برای مثال به صورت تلفنی اطلاع بدهید کافی است و با این کار که عمدتاً از سر رفاقت و صمیمیت مطرح می‌شود، مشتری نسبت به عودت به موقع و سر ساعت خودرو، تقید کم‌تری پیدا می‌کند. اما همان فرد پس از عودت خودرو با تأخیر، با استناد به متن قرارداد، جریمۀ سنگین قیدشده بابت تأخیر را از وجه ضمانت شما کسر می‌کند.

پیشگیری: حتماً با دقت تمام مفاد قرارداد را مطالعه کنید و به یاد داشته باشید که هر آنچه در متن آمده لازم‌الاجراست. پس به گفته‌های شفاهی متصدیان فروش اعتماد نکنید و مطابق آنچه امضا کرده‌اید عمل کنید.

رعایت این نکات مهم کمک می‌کند تجربۀ شیرین‌تری داشته باشید و ریسک کلاهبرداری در اجارۀ خودرو را بسیار کاهش دهید:

1. با جست‌وجو در اینترنت از اعتبار و مجوز شرکت موردنظر اطمینان پیدا کنید و نظرات مشتریان را مطالعه کنید. معمولاً در صورت وجود سابقۀ کلاهبرداری در آن شرکت با جست‌وجوی کلیدواژۀ «کلاهبرداری شرکت .... در اجارۀ خودرو» می‌توانید برخی تجارب مشتریان قبلی را بخوانید و از دام پهن‌شده بگریزید.

2. سعی کنید اگر کسی از اطرافیان شما تجربۀ اجارۀ خودرو دارد، با او مشورت کنید و در صورت رضایت از تجربۀ قبلی، به سراغ همان مجموعه بروید.

3. بدون دریافت رسید و متن قرارداد هیچ وجهی نپردازید؛ در صورتی که امکان دریافت یک نسخه از قرارداد را ندارید حتماً از آن تصویری واضح تهیه کنید.

4. تاریخ تحویل و عودت خودرو با دقت ساعت و دقیقه باید در قرارداد ثبت شود. همچنین تمامی مبالغ پرداختی اعم از اجاره و ودیعه. کروکی خودرو و نوشتن تمام نقایص فنی و ظاهری آن در قرارد هم بسیار ضروری است.

5. هنگامی که خودروی مورد نظر خود را انتخاب کردید برای تحویل گرفتن سوئیچ عجله نکنید. ابتدا تمام مدارک مربوط به خودرو را چک کنید و آن‌ها را با شماره پلاک، شماره شاسی و … تطبیق دهید. در بسیاری از مواقع رعایت همین نکات ساده می‌تواند از کلاهبرداری اجاره خودرو جلوگیری کند.

6. تمام آژانس‌های اجارۀ خودرو، هزینه‌های مصرفی مانند سوخت، صفحه کلاچ، لاستیک و … را بر عهدۀ مستأجر خودرو قرار می‌دهند. حتماً با توجه به این نکته و با مشورت یک کارشناس از سلامت خودرو پیش از تحویل مطمئن شوید.