یکی از قدرتمندترین ابزارها برای بیان مسائل جوامع و جهت‌دهی به افکار عمومی، سینماست. سینما در طی سالیان گذشته علاوه بر سرگرمی، الهام‌بخش و راهگشای انسان‌ها نیز بوده است. آن‌ها جای قهرمانان مختلف داستان‌ها زندگی می‌کنند: خوشحال می‌شوند، غصه می‌خورند، عاشق می‌شوند، تلاش می‌کنند، شکست می‌خورند، امیدوار و موفق می‌شوند و در نهایت، می‌آموزند. جشنوارۀ فیلم فجر، مهم‌ترین جشنوارۀ سینمایی کشور است که هر سال توجه مخاطبان زیادی را به خود جلب می‌کند. بنابراین، یکی از بسترهای مناسب برای ابراز دغدغه‌های گوناگون جامعه است.

در این میان، مسائل اقتصادی همواره دست‌مایۀ خلق فیلم‌های گوناگون بوده و فقر به منزلهٔ یکی از موضوع‌های اصلی، از دیرباز مدنظر اهالی سینما در داخل و خارج از کشور قرار گرفته و بسیار به آن پرداخته شده است. در چند سال اخیر، شاهد افزایش توجه سینما به معضلات اجتماعی بوده‌ایم؛ معضلاتی که یا از مشکلات مالی سرچشمه می‌گیرند (کلاهبرداری‌های مالی، اعتیاد، شرط‌بندی و...)، یا مشکلات مالی باعث به وجود آمدن‌شان (فروپاشی خانواده، خیانت، مهاجرت و...) شده است. با وجود این، جای برخی موضوع‌ها در سینمای کشور بسیار خالی است. هر یک از موضوع‌هایی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود، علاوه بر اینکه سوژه‌ای جذاب برای ساخت فیلم‌اند، مخاطب عادی را نیز آگاه می‌کنند تا اقدامات مؤثری برای پیشگیری از چالش‌های احتمالی زندگی یا مواجهه با آن‌ها انجام دهد.

بازنشستگی
بازنشستگی نیز مانند دوران‌های دیگر زندگی، روزی از راه می‌رسد؛ اما بسیاری از مردم تصوری از این مرحله و نحوۀ سپری‌کردن آن ندارند. دو چالش مهم این دوران، بحران هویت ناشی از ترک شغل و دغدغۀ معیشت و مسائل مالی احتمالی است. فرد، دیگر از نیروی جوانی برخوردار نیست. تورم، هزینه‌های درمان و دغدغۀ زندگی آیندۀ فرزندان نیز بر شدت چالش‌های اشاره‌شده می‌افزاید. بر اساس آمار منتهی به سال 1395، حدود 40درصد از جمعیت ایران در پنج تا سی سال آینده، دوران بازنشستگی خود را آغاز می‌کنند. پیش از ورود به دورۀ بازنشستگی، افراد باید در این باره اطلاعات کافی داشته باشند و برای تأمین مالی هزینه‌های این دوره، سرمایه‌گذاری‌های مناسب انجام دهند. آن‌ها باید بدانند اگر در دهۀ سی و چهل زندگی برنامۀ سرمایه‌گذاری نداشته باشند یا این برنامه همراه با اشتباه باشد، در دهۀ پنجاه یا شصت عمر با آسیب‌های جدی روبه‌رو خواهند شد. فیلم‌های سینمایی یکی از بهترین ابزارها برای انتقال این آگاهی به مخاطب و ترغیب او به انجام اقدامات جدی هستند. در دنیا، فیلم‌های زیادی با موضوع بازنشستگی ساخته شده‌ تا رسالت مذکور را به بهترین شکل به سرانجام برساند. «اومبرتو دی» از اولین فیلم‌های سینمایی جهان بود که به بیان چالش‌های دوران بازنشستگی پرداخت. همچنین فیلم‌های «دربارۀ اشمیت» (2002)، «نبراسکا» (2013)، «کارآموز» (2015) و «خلاف باعزت» (2017) نیز از دیگر فیلم‌ها با این موضوع است.

سرمایه‌گذاری
تورم سال‌هاست که در کشور ما وجود دارد و قیمت کالاها و خدمات تقریباً هر روز افزایش می‌یابد. میزان تورم معمولاً از میزان افزایش سالانۀ حقوق و دستمزد افراد بیشتر است و در طی زمان، قدرت خرید مردم را کاهش می‌دهد. بهترین راه‌حل، سرمایه‌گذاری است؛ اما عموم مردم در این خصوص اطلاعاتی ندارند یا میزان اطلاعات‌شان به اندازه‌ای نیست که آن‌ها را قادر سازد اقدامات عملی انجام دهند. در سینمای جهان، فیلم‌های بسیاری با موضوع بورس و سرمایه‌گذاری ساخته شده است. «مارجین کال» (2011، Margin Call)، «آربیتراژ»، «رکود بزرگ» و «بازار» نمونه‌هایی از این فیلم‌ها هستند. کسی با دیدن این فیلم‌ها سرمایه‌گذار نمی‌شود، اما دست‌کم با فضا و سازوکار موجود آشنایی پیدا می‌کند. اهمیت این موضوع زمانی مشخص می‌شود که در یک سال گذشته شاهد ورود تعداد زیادی از هم‌وطنان به بازار سرمایه و متضررشدن‌شان بودیم، آن هم بدون اطلاعات و شناخت کافی از این بازار و ریسک‌های آن. این در حالی است که سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه، در دنیا راهکاری اصولی برای رسیدن به اهداف مالی و رونق چرخۀ اقتصادی است.

کارآفرینی

چند سالی است که مشکلات اقتصادی بیشتر از گذشته، گریبان مسئولان را گرفته و مردم نیز با آن‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کنند. کارشناسان، یکی از راهکارهای مؤثر برای برون‌رفت از وضعیت کنونی را کارآفرینی و توسعۀ فضای کسب‌وکار می‌دانند. در چنین وضعیتی، الگوگیری از افراد موفق در کسب‌وکار تا اندازۀ زیادی فرهنگ کارآفرینی و تولید ملی را ارتقا می‌دهد؛ کسانی که با غلبه بر ترس‌ها، عبور از دشواری‌ها و درس‌گرفتن از اشتباه‌ها، علاوه بر دستیابی به ثروت فردی، آثار اجتماعی درخور توجهی نیز از خود به جا گذاشته‌اند. فیلم‌های سینمایی با موضوع کارآفرینی کمک می‌کند بدانیم ایدۀ کارآفرین از کجا به ذهنش رسیده، در راستای تحقق آن ایده چه تلاش‌هایی کرده، با چه چالش‌هایی مواجه بوده، چگونه آن‌ها را حل کرده و کدام یک از ویژگی‌های شخصیتی‌اش، او را از دیگران متمایز ساخته است. سینمای جهان با فیلم‌هایی مانند «در جست‌وجوی خوشبختی» (2006)، «بازی پول» (2011)، «جوی» (2015) و «بنیان‌گذار» (2016)، سال‌هاست در معرفی کارآفرینان و توسعۀ کسب‌وکار می‌کوشد.

امیدواریم با توجه مضاعف به موضوعات یادشده، سینماگران ما نیز زمینۀ آگاه‌سازی عموم مردم را فراهم آورند؛ زیرا این ناآگاهی، برای مردم و نیز برای کشور گران تمام خواهد شد. آنچه مسلم است، در حال حاضر مردم کشورمان بیش از هر چیزی به امید و مهارت حل مسأله، به ویژه مسائل مالی، نیاز دارند و شناخت، اولین گام برای تحقق این امر است.