آموزه‌های سواد مالی در یک اصل مهم خلاصه می‌شود؛ تعادل دخل و خرج. اما گاهی هزینه‌ها بیشتر از درآمد است و برای بعضی افراد، اولین راهکار برای پر کردن این خلاء، قرض از بانک، مؤسسه‌های اعتباری، اعضای خانواده، دوست و شبکه‌های ارتباطی است. اما آیا پر کردن فاصلۀ درآمد و هزینه با قرض راهکار درستی است؟ در ادامه، با انواع قرض و مشخصه‌های هر کدام آشنا می‌شوید: 

قرض عالی: دریافت‌کنندگان تسهیلات باید هزینه‌ای را بابت هزینۀ تسهیلات و کارمزد، که معمولاً 14 و 4درصد است، پرداخت کنند. برای مثال، ممکن است 100 میلیون تومان تسهیلات دریافت و 138 میلیون تومان بازپرداخت کنند. اگر آن‌ها این پول را وارد حوزه‌هایی مانند سرمایه‌گذاری کنند که بازدهی آن بالاتر از هزینۀ تسهیلات باشد، قرض عالی دریافت کرده‌اند. 
افراد ممکن است اهداف پس‌اندازی برای خود مشخص کنند اما به دلیل تورم بالا هر زمان اقدام به خرید کالایی مانند اتومبیل می‌کنند، گران‌تر شده است و همچنان قدرت خرید آن را ندارند. در این موقعیت، آن‌ها می‌توانند قرض بگیرند و خرید خود را انجام دهند و در نهایت، اقساط آن را بپردازند. در این حالت، که به آن پس‌انداز معکوس هم گفته می‌شود، کالای مدنظر، قلک یا همان صندوق پس‌انداز آن‌ها محسوب می‌شود. 

قرض خوب: دریافت قرض خوب مستلزم رعایت قواعد زیر است: 

• تسهیلات برای خرید کالای بادوام و نه کالای مصرفی دریافت شده باشد. چوان دریافت‌کنندگان تسهیلات از آیندۀ خود قرض می‌گیرند؛ در وافع، پول خودشان را از آینده برمی‌دارند و در حال خرج می‌کنند. در نتیجه، خرید کالای بادوام و سرمایه‌ای با تسهیلات دریافت‌شده به معنای قرض است.
• بیشتر از 30درصد درآمد آینده را به خود اختصاص ندهد. برای مثال، اگر درآمد ماهانۀ فردی 10میلیون تومان است، فقط می‌تواند 3میلیون تومان تعهد مالی داشته باشد و بابت اقساط پرداخت کند. چون در آینده هم هزینه‌های دیگری خواهد داشت و باید بین دخل و خرجش تعادل برقرار کند.
• محل پرداخت قرض‌ها مشخص باشد. دریافت‌کنندۀ قرض باید بداند از کجا و چگونه می‌خواهد قرضش را بازپرداخت کند؛ یک‌باره یا در بازۀ زمانی معین. این مشخصه نشان می‌دهد او چقدر می‌تواند زیر بار بدهی باشد. 

قرض بد: قرضی که در آن قواعد قرض خوب رعایت نشده باشد، قرض بد است. خرید کالای مصرفی، بازپرداخت اقساط با بیش از 30درصد از درآمدو مشخص نکردن ظرفیت بدهی، سه مشخصۀ قرض بد است. 

اعتیاد به قرض پدیده‌ای است که به‌ویژه در غرب و با ظهور کارت‌های اعتباری افزایش چشمگیری داشته است. به عبارت دیگر، قرض گرفتن تسهیل شده و به همین دلیل، اولین راهکار افراد برای پر کردن فاصلۀ هزینه و درآمد قرض است. 

* «روز مبادا»، برنامۀ رادیویی ده‌قسمتی و حاصل همکاری مشترک آکادمی هوش مالی و رادیو گفت‌وگو است. این مطلب خلاصه‌ای از قسمت چهارم با عنوان «تأمین بودجۀ کالاهای های اساسی» است که می‌توانید از اینجا بشنوید.