هفتۀ جهانی پول مهم‌ترین رویداد سواد مالی است که هر سال در ماه مارس در سراسر جهان برگزار می‌شود. هدف اصلی این رویداد، دسترسی همۀ کودکان و جوانان سراسر جهان به آموزش سواد مالی باکیفیت برای رفاه مالی در آینده است. امسال نیز این رویداد جهانی از بیست‌ودوم تا بیست‌وهشتم مارس (دوم تا هشتم فروردین) برگزار شد. سازمان همکاری و توسعۀ اقتصادی (اُای‌سی‌دی) برای اولین بار، متولی اصلی این رویداد است. پیش از این، سازمان بین‌المللی مالی کودکان و جوانان (سی‌وای‌اف‌آی) وظیفۀ سازماندهی این رویداد را بر عهده داشت.

کلِر بِرِت، سردبیر بخش مصرف‌کنندۀ روزنامهٔ فایننشال‌تایمز

در ابتدای مراسم، خانم بِرِت به دو دلیل بر اهمیت هفتۀ جهانی پول در سال جاری تأکید کرد. نخست اینکه به دلیل محدودیت‌های ناشی از قرنطینه، بیش از 100 کشوری که در این رویداد شرکت کرده‌اند، موفق شده‌اند با استفاده از ابزارهای مجازی و فناوری‌های ابتکاری، فعالیت‌های رویداد را به صورت کاملاً برخط طراحی کنند و به این وسیله، به کودکان و جوانان سراسر جهان دسترسی یابند. دوم اینکه کسب اطلاعات دربارۀ سواد مالی و توانمندی مالی، در هیچ برهۀ زمانی مانند امروز ضروری نبوده است.

جوانان از جمله کسانی هستند که از نظر مالی بیشترین آسیب را دیده‌اند. متأسفانه آثار این آسیب‌ها تا مدت‌ها پس از پایان قرنطینه باقی خواهد ماند. پس باید فکری برای آن کرد. به گفتۀ خانم بِرِت، بر اساس آمار یکی از بانک‌های انگلستان، حدود نیمی از جوانان 20 تا 30 سال این کشور پس‌اندازی ندارند و این مسأله انعطاف‌پذیری مالی آن‌ها را با مشکل مواجه خواهد کرد. وی ابراز امیدواری کرد با برگزاری هفتۀ جهانی پول و همهٔ فعالیت‌ها و تلاش‌هایی که به واسطۀ این رویداد در سراسر جهان صورت می‌گیرد، جوانان مهارت‌های لازم را برای مدیریت پول در آینده کسب کنند.

اَنگِل گوریا، دبیرکل اُای‌سی‌دی

مراسم با سخنرانی آقای اَنگِل گوریا، دبیرکل اُای‌سی‌دی، آغاز شد. آقای گوریا شیوع ویروس کرونا را موجب افزایش نابرابری‌های اجتماعی و بدتر شدن وضعیت اقشار آسیب‌پذیر، از جمله جوانان، دانست. وی به محدود شدن چشم‌انداز شغلی و فرصت‌های جوانان برای ساختن آیندۀ مالی ایمن اشاره کرد و سواد مالی را یکی از ابزارهای ضروری آن‌ها برای ساختن آینده‌ای پایدار برای خود و جامعه‌شان دانست.

وی همچنین به نتایج ارزیابی سال 2018 پیزا (برنامۀ سنجش بین‎‌المللی) از سواد مالی جوانان، اشاره کرد. بر اساس این ارزیابی، یک‌ششم دانش‌آموزان کشورهای عضو اُای‌سی‌دی نتوانستند حداقل امتیاز را کسب کنند. با اینکه حدود 54 درصد از دانش‌آموزان 15ساله دارای حساب بانکی هستند و تقریباً 40 درصد آن‌ها تجربۀ پرداخت با کمک تلفن همراه را دارند، بسیاری از آن‌ها از صورت‌حساب بانکی یا فیش حقوقی و ارزش بودجهٔ ساده آگاه نیستند. امتیاز سواد مالی دانش‌آموزان کشورهایی که وضعیت اقتصادی‌اجتماعی نامساعدتری دارند، نسبت به دانش‌آموزان کشورهای پیشرفته، بسیار کمتر است.

ملکه ماکسیما و نمایندۀ ویژۀ دبیرکل سازمان ملل متحد در امور مالی فراگیر برای توسعه، حامی افتخاری جی‌پی‌اف‌آی

ملکه ماکسیما، سخنران بعدی این مراسم بود. او ایجاد اکوسیستمی برای حمایت از انعطاف‌پذیری مالی و سلامت مالی جوانان را بسیار ضروری دانست و گفت: «بهتر است برنامه‌های آموزش سواد مالی بر اساس داده‌ها و شواهد طراحی شود. در نظر گرفتن سطوح سواد مالی، رفتار مالی و موقعیت جوانان و امکانات در دسترس برای آموزش در کلاس‌های درسی و خارج از آن‌ها، در طراحی برنامه‌های آموزش سواد مالی بسیار مهم است. برای مثال، پروژۀ پنج‌سالۀ پس‌انداز جوانان نشان داد محصولات پس‌انداز سفارشی‌سازی‌شده و در دسترس مدارس، با مشارکت راهبردی والدین و ارسال پیامک‌های یادآوری برای گروه هدف، به 130 هزار دانش‌آموز کمک کرد که در مجموع، یک میلیون دلار پس‌انداز کنند. این پروژه همچنین موجب ارتقای دانش دانش‌آموزان دربارهٔ پس‌انداز و بودجه‌بندی و بهبود نگرش آن‌ها به بانک‌ها شده است.»

ملکه ماکسیما زمان‌بندی در ارائۀ پیام‌های سواد مالی را بسیار مهم دانست. برای مثال، در زمان تصمیم‌گیری برای استفاده از خدمات مالی، پیام‌های سواد مالی بسیار کمک‌کننده است. به گفتۀ وی، بر اساس مطالعۀ انجام‌شده، ارسال پیامک ماهانه یا دو ماه یک بار دربارۀ مزایای پس‌انداز برای رسیدن به اهداف، میزان پس‌انداز کسانی را که به تازگی حساب بانکی باز کرده‌اند، افزایش می‌دهد. وی همچنین بر تأثیر مثبت استفاده از کانال‌های محبوب جوانان، مانند شبکه‌های اجتماعی، برای ارسال پیام‌های سواد مالی تأکید کرد.

تأثیر متقابل سواد مالی و شمول مالی

از نظر ملکه ماکسیما، آموزه‌های سواد مالی با دسترسی به خدمات مالی متناسب با نیازها و توانمندی‌های جوانان تقویت می‌شود. به عقیدۀ او، دولت‌ها و سیستم‌های قانون‌گذاری باید برای اطلاع‌رسانی، حمایت و رفع نگرانی دربارهٔ استفاده از محصولات و خدمات مالی ساز و کاری ایجاد کنند. این کار، اعتماد لازم برای سیستم‌های مالی را تقویت کرده و تضمین می‌کند که محصولات و خدمات مالی طراحی‌شده، سلیقه و نیازمندی‌های مشتریان را در نظر گرفته‌اند.

ملکه ماکسیما همچنین بر لزوم همکاری بخش دولتی و خصوصی برای ارتقای سواد مالی تأکید کرد و سواد مالی را مؤلفۀ مهمی برای تضمین نتایج و آثار مثبت شمول مالی برای توسعه دانست. وی همچنین به اهمیت توانمندی مالی در برنامه‌های گروه جی20 در مشارکت جهانی برای ارتقای شمول مالی (جی‌پی‌اف‌آی) اشاره کرده و از همکاری این گروه با اُای‌سی‌دی در تهیۀ گزارشی دربارۀ «سواد مالی دیجیتال برای حمایت از انعطاف‌پذیری مالی» سخن گفت.

در بخش بعدی مراسم، فیلم کوتاه پنج‌دقیقه‌ای از کودکان و نوجوانان نمایش داده شد. در این فیلم، که ماحصل برنامۀ «صدای جوانان» سازمان همکاری و توسعهٔ اقتصادی است، کودکان و نوجوانان سراسر دنیا با زبان خود به سه سؤال پاسخ دادند:

چرا مراقبت از پول مهم است؟

پس‌انداز برای اتفاقات پیش‌بینی‌نشده، خرید لباس، کتاب و اسباب‌بازی، کسب توانمندی در برنامه‌ریزی برای آینده، امکان سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مربوط به سلامتی و ادامۀ تحصیل، پیشگیری از کلاهبرداری و معاملات فریب‌کارانه، از جمله دلایل کودکان و نوجوانان بود.

شما در این دوران بحرانی، چطور از پول خود مراقبت می‌کنید؟

کودکان و نوجوانان بیان کردند که در حال حاضر، امکان کسب درآمد پایدار را ندارند و به طور عمده، والدین آن‌ها را تأمین مالی می‌کنند. بنابراین، با شروع هر چه زودتر پس‌انداز، به خود و خانواده‌شان در خروج از این بحران کمک می‌کنند. پس‌انداز پول در قلک، بانک‌ها و مؤسسه‌های مالی، سرمایه‌گذاری، خرج کردن مسئولانه، نخریدن لوازم غیرضروری، کمک به نیازمندان، خرید بیمه، تنظیم اهداف مالی و تنظیم بودجه در ابتدای ماه برای رسیدن به اهداف، درک تفاوت نیازها و خواسته‌ها، توجه به قانون سادهٔ 50-30-20 برای مدیریت پول (اختصاص 50 درصد پول به نیازها، 30 درصد به خواسته‌ها و 20 درصد به پس‌انداز)، از جمله روش‌های پیشنهادی کودکان و نوجوانان در مراقبت از پول بود.

دوست دارید چه چیزهای بیشتری درباره پول یاد بگیرید؟

کودکان و نوجوانان با ابراز نگرانی از اینکه چیز زیادی دربارهٔ امور مالی نمی‌دانند، امیدوارند در هفتۀ جهانی پول، دانش خود را در این زمینه ارتقا دهند. یادگیری نحوۀ خرج کردن، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری در آینده، مالیات‌ها، محصولات مالی بانک‌ها و ابزارهای مختلف رشد پول، انتخاب محل سرمایه‌گذاری (پس‌انداز بازنشستگی، سهام و...)، از مهم‌ترین موضوع‌ها بود. آن‌ها همچنین از مسئولان انتظار داشتند با به‌کارگیری فعالیت‌های سرگرم‌کننده، فیلم‌ها و وبینارها، به ارائۀ آموزش باکیفیت سواد مالی به جوانان متعهد باشند.

مِرید مِگینیز ، نمایندۀ اتحادیۀ اروپا در خدمات مالی، پایداری مالی و بازارهای مالی

در ادامۀ مراسم، با حضور نمایندگان بخش‌های مالی کشورهای مختلف، نشستی دربارهٔ توسعۀ سواد مالی جوانان برگزار شد. اولین موضوع، مهم‌ترین درس مالی اعضا در دوران جوانی بود. خانم مِگینیز با بیان تجربۀ زندگی خود در خانواده‌ای کشاورز و پرجمعیت، نقش پیشۀ خانوادگی را در یادگیری امور مالی پررنگ دانست. وی در تعامل با مردمی که برای خرید محصولات به مزرعه مراجعه می‌کردند، تجربۀ کارآفرینی و مدیریت پول نقد را کسب کرده است. همچنین به دلیل این روش زندگی، خیلی زود یاد گرفته که پول روی درخت سبز نمی‌شود و باید برای کسب درآمد کار کرد. علاوه بر این، با مفاهیم از دست دادن پول و ریسک کاملاً آشنا شده است.

به گفته خانم مِگینیز، مادر او در تربیت دختران و پسران خود تبعیض قائل نمی‌شده و بر خلاف زنان آن زمان، در مسائل مالی با همسر خود هم‌فکری می‌کرده است. او در کودکی، کارهایی را که در مزرعه انجام می‌داده، می‌نوشته و آن‌ها را ارزش‌گذاری می‌کرده؛ اما در نهایت، دستمزدی نمی‌گرفته است. این تجربه، به او آموخته که لزوماً با انجام کار در خانه پولی دریافت نمی‌کند، بلکه با ادامۀ تحصیل و کارهای دیگر به درآمدزایی می‌رسد.

مارسلو باربوسا، رئیس کمیسیون بورس و اوراق بهادار (سیبیان) برزیل

مارسلو باربوسا نیز تمایل دارد دو دختر سیزده و هشت‌سالۀ خود را کاملاً مستقل تربیت کند. بنابراین، از سنین کم دربارهٔ پول با آن‌ها سخن می‌گوید. آقای مارسلو معتقد است صحبت از پول با کودکان باید به گونه‌ای باشد که بدون ایجاد نگرانی در آن‌ها، احساس توانمندی در برنامه‌ریزی برای آینده را القا کند. آن‌ها باید درک کنند که اتفاقات پیش‌بینی‌نشده در زندگی رخ خواهد داد و باید از کودکی برای آن‌ها پس‌انداز کرد.

مارسلو با فرزندانش دربارۀ ارزش کار نیز صحبت می‌کند. او به زبانی ساده دربارۀ شغل خود به آن‌ها توضیح می‌دهد و همین مسأله باعث ایجاد سؤال در ذهن آن‌ها می‌شود.

آلانو مَکیوبِلا، سرپرست قائم‌مقام و مرجع نظارت بر بخش مالی نمایندۀ ادارۀ مدیریت بخش مالی آفریقای جنوبی

در ادامۀ سخنرانی‌ها، آقای مَکیوبِلا، افتتاح حساب بانکی والدین برای کودکان را در ایجاد عادت پس‌انداز مؤثر دانست. والدین آلانو از دوران نوجوانی، برای او حساب باز کردند و کارت بانکی به او دادند. او برای خرج پول، باید ابتدا در حسابش پس‌انداز می‌کرده است. بنابراین، فرهنگ پس‌انداز از کودکی در وی نهادینه شده است.

او به یاد می‌آورد که از دیدن کارت بانکی هیجان‌زده می‌شده و احساس غرور می‌کرده است. آلانو مَکیوبِلا از نوجوانی با پس‌انداز منظم آشنا شده و حالا در بزرگسالی، به محض دریافت حقوق، به حساب پس‌انداز خود پول واریز می‌کند.

مَگدا بیانکو، مدیر حمایت از مصرف‌کننده و بخش آموزش سواد مالی بانک ایتالیا، مدیر مشترک «مشارکت جهانی برای شمول مالی»

خانم بیانکو توضیح داد که هفتۀ جهانی پول سال 2021 در ایتالیا، برای اولین بار در سطح ملی و با همکاری کمیتۀ ملی آموزش سواد مالی هماهنگ می‌شود. سازمان‌هایی که برای اولین بار در این رویداد شرکت می‌کنند، موجب تحکیم این هماهنگی شده و حدود 90 درصد از رویدادهای این هفته را توسعه داده‌اند. مگدا بیانکو بیان کرد که یکی از دلایل پیوستن شرکت‌کنندگان جدید در هفتهٔ جهانی پول، ماه سواد مالی ایتالیاست. ایتالیا ماه اکتبر را ماه سواد مالی خود معرفی کرده تا با این شیوه، آگاهی جامعه را افزایش دهد.

مگدا بیانکو همچنین توضیح داد که فعالیت‌های طراحی‌شده در سال جاری، به طور مستقیم یا غیرمستقیم به بحران همه‌گیری کرونا مرتبط‌اند. برای مثال، انعطاف‌پذیری مالی، پس‌انداز و برنامه‌ریزی، ابزارهای مالی آنلاین به همراه مزایا و معایب آن‌ها، تصمیم‌گیری مالی، ریسک و امور مالی پایدار، از جمله موضوع‌های مرتبط با موقعیت بحرانی کنونی هستند. وی همچنین اعلام کرد که بانک مرکزی ایتالیا با معرفی بازی‌ای دربارۀ «ابزارهای پرداخت» برای دانش‌آموزان، که روی پلتفرم و به شکل فیزیکی یا آنلاین انجام می‌شود، در این رویداد شرکت خواهد کرد.

آنا زِلِنسُوا، نمایندۀ وزارت دارایی روسیه و مدیر مشترک «مشارکت جهانی برای شمول مالی»

آنا زِلِنسُوا با اشاره به مشارکت روسیه در هفتۀ جهانی پول از سال 2015 تاکنون، توضیح داد که وزارت دارایی اقدام به راه‌اندازی مرکز ملی سواد مالی کرده که رویدادهای این هفته را هماهنگ می‌کند. انواع فعالیت‌های دیجیتال، از جمله انیمیشن‌های محبوب کودکان، مسابقات برای نوجوانان و مناظره‌های عمومی برای جوانان (دانش‌آموزان دبیرستانی و دانشجویان)، در این هفته اجرا می‌شود.

به گفتۀ خانم زلنسوا، شبکه‌های اجتماعی نقش پررنگی در این میان بازی می‌کنند و نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد حدود نیمی از جوانان، موضوعات مالی را در شبکه‌های اجتماعی فرا می‌گیرند. بنابراین، روسیه از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی استفاده کرده تا اطلاعات درست را به جوانان آموزش دهد و از کارشناسان مالی دعوت کرده در این کار مشارکت کنند. روسیه همچنین ابزارهای مالی دیجیتال برای جوانان طراحی کرده و به طور هم‌زمان، روش‌های پیشگیری از کلاهبرداری‌های اینترنتی را نیز به آن‌ها آموزش می‌دهد.

گورومورتی ماهالینگام، نمایندۀ هیأت بورس اوراق بهادار هند

در ادامۀ سخنرانی‌ها، آقای ماهالینگام، با اشاره به جمعیت 25\1میلیاردی هند، آموزش سواد مالی در این کشور را بسیار چالش‌برانگیز توصیف کرد. حدود 35 درصد از این جمعیت، 15 تا 34ساله هستند و از مخاطبان اصلی آموزش سواد مالی به شمار می‌روند. به گفتهٔ وی، «در حال حاضر، حدود 150 هزار شعبهٔ بانکی در هند وجود دارد که به ارائۀ خدمات مالی به مردم می‌پردازند. با این حال، نمی‌شود گفت همۀ مردم به این شعبه‌ها دسترسی دارند. هند از نظر جغرافیایی گسترده است و برخی مناطق در دسترس نیستند. با وجود این، تلاش‌های یکپارچه‌ای میان چهار تنظیم‌کنندۀ مالی، شامل قانون‌گذار بازار سهام، بانک مرکزی، قانون‌گذار صنعت بیمه و قانون‌گذار صندوق مستمری، با همکاری وزارت امور مالی و هم‌راستا با تلاش‌های اُای‌سی‌دی انجام شده است.»

آقای ماهالینگام توضیح داد که هند به تازگی مرکز ملی آموزش سواد مالی تأسیس کرده است. این مرکز غیرانتفاعی که با مشارکت چهار تنظیم‌کنندۀ گفته‌شده اداره می‌شود، مشغول تدوین راهبردی برای آموزش سواد مالی است. وی همچنین بیان کرد که بورس اوراق بهادار هند، دارای مدل بسیار منحصر به ‌فردی است که حدود 700 بخش از کشور را تحت پوشش گروهی از متخصصان، با عنوان «کارشناسان مشکل‌گشا» قرار می‌دهد. این افراد، از جامعۀ علمی مانند معلمان بازنشسته، اساتید بازنشستۀ دانشگاه و علاقه‌مندان به بازارهای مالی انتخاب می‌شوند که در اجرای برنامه‌ها در سراسر کشور مشارکت می‌کنند. آن‌ها تاکنون حدود 100 هزار برنامه اجرا کرده‌اند که حدود 4\5 میلیون نفر را تحت پوشش قرار داده است.

افزودن آموزش سواد مالی در سرفصل درسی مدارس، اقدام مهم دیگر هند است که آقای ماهالینگام دربارۀ آن توضیح داد. سومین اقدام مهم، پویش‌های اطلاع‌رسانی چندرسانه‌ای است. این پویش‌ها دو هدف اصلی دارند: افزایش آگاهی مردم و آموزش روش‌های پیشگیری از کلاهبرداری، که در بین همۀ افراد، به ویژه بی‌سوادان، بسیار شایع است. وی همچنین به تدوین و توزیع کتابچۀ آموزشی اشاره کرد که برای افراد نابینا، به خط بریل ارائه شده است. گورومورتی ماهالینگام معتقد است همۀ این تلاش‌ها با راهنمایی‌های شبکهٔ بین‌المللی آموزش سواد مالی انجام شده و بورس اوراق بهادار هند، مشارکتی فعال در آن دارد.

فلور آن مسی، دبیر اجرایی شبکۀ بین‌المللی آموزش مالی

در پایان مراسم، فلور آن مسی، گردآوری و هماهنگی مجموعۀ گسترده‌ای از ذی‌نفعان را یکی از نقاط قوت هفتۀ جهانی پول بیان کرد که با وجود علایق و اهداف متفاوت، با هدفی مشترک در این رویداد شرکت می‌کنند. این هدف مشترک، گنجاندن پول در بخشی از مکالمات روزانه با جوانان و شکستن تابو و ترس از آن است.

به گفتۀ خانم مسی، بر اساس نظرسنجی انجام‌شده، افراد در برابر مسائل پولی نسبت به مراجعه به دندان‌پزشک، استرس بیشتری متحمل می‌شوند. صحبت از پول با جوانان، از رفاه مالی آن‌ها در آینده پشتیبانی کرده و در داشتن فرصت‌های بیشتر به آن‌ها کمک خواهد کرد. بنابراین، گفت‌وگو دربارۀ پول به معنای گفت‌وگو دربارۀ زندگی‌های آینده و فرصت‌های بیشتر است.

فلور آن مسی معتقد است یکی از نقاط قوت گرد هم آوردن ذی‌نفعان، ایجاد حرکتی فراگیر است. وی با تکریم جرو بیلی‌موریا، بنیان‌گذار هفتۀ جهانی پول و آغازگر این حرکت بزرگ، هماهنگی ذی‌‎نفعان مختلف را کلید اصلی موفقیت این رویداد دانست.