آن اوایل شاید کمتر کسی ارزهای دیجیتال را جدی می‌گرفت؛ اما این روزها و با توسعۀ آن در کشورها و کسب‌وکارهای مختلف، بخش زیادی از جامعۀ جهانی در قالب مبادله یا سرمایه‌گذاری با آن سروکار دارند. تکنولوژی جدید بازار ارزهای دیجیتال و ناآشنایی بسیاری از کاربران با آن، زمینه‌ساز سودجویی کلاهبرداران زیادی شده است. هر روز افراد زیادی در سراسر دنیا با شیوه‌های مختلف در دام این شیادان گرفتار می‌شوند و بخش زیاد یا تمام سرمایۀ خود را از دست می‌دهند. آشنایی با رایج‌ترین شیوه‌های کلاهبرداری و کسب آگاهی در این زمینه، به میزان بسیار زیادی ریسک حضور در این بازار را کاهش می‌دهد.

• لازم به ذکر است که با توجه به برخی اصطلاحات موجود در متن، این مطلب برای کسانی که آشنایی مقدماتی با این بازار و اصطلاحات آن دارند و می‌خواهند هوشمندانه‌تر سرمایه‌گذاری کنند، مناسب‌تر است. اگر آشنایی کافی با این بازار ندارید و مشغول کسب آگاهی برای تصمیم‌گیری هستید، ایرادی ندارد. با جست‌وجوی کوتاه اصطلاحات جدید، به راحتی نکات مطلب را درک می‌کنید.

1. طرح‌های پانزی و هرمی
در این روش، کلاهبرداران با وعدۀ بازپرداخت بازدهی مشخص به سرمایه‌گذاران موجود از محل دریافت وجوه سرمایه‌گذاران جدید، افراد را فریب می‌دهند. این طرح‌ها که معمولاً برای هر میزان سرمایه‌ای پیشنهادی دارند، با چند ماه خوش‌حسابی و پرداخت سود از محل وجوه افراد تازه‌جذب‌شده، اعتمادسازی می‌کنند و بعد از بزرگ ‌شدن، با اعلام کلاهبرداری متواری می‌شوند.

پیشگیری: هر جا در بازارهای مالی صحبت از «بازدهی ثابت» بود، شک کنید! در بازارهای مالی، با نوسان‌های لحظه‌ای امکان کسب و پرداخت بازدهی ثابت وجود ندارد. حتماً مطلب «اسکوئیدگیم‌های مالی؛ طرح‌های پانزی و هرمی» را با دقت بخوانید تا با آشنایی با ساختار فعالیت این کلاهبرداران، متضرر نشوید.

2. کلاهبرداری با استخراج ابری
از آن‌جا که استخراج ارزهای دیجیتال پرهزینه و نیازمند تجهیزات خاص است، سودجویان با تبلیغات گسترده‌ای با عنوان‌های مختلف، مانند کسب درآمد عالی با استخراج ابری ارز و اجارۀ دستگاه‌های استخراج بیت‌کوین در فضای مجازی، کلاهبرداری می‌کنند. در این روش، کلاهبرداری با سؤال دربارۀ دانش کاربر از استخراج ابری شروع می‌شود. بعد از مرحلۀ اول، کلاهبرداران فرصت‌های استخراج ابری را این‌گونه معرفی می‌کنند که از طریق آن، شخص تعداد بی‌شماری ارز دیجیتال به دست می‌آورد. کلاهبرداران گاهی برای تطمیع سرمایه‌گذاران، در وب‌سایت خود ماشین حسابی می‌گذارند که کاربر با ثبت میزان سرمایۀ خود، سود کسب‌شده را ببیند. افراد زیادی هستند که با تصور 20میلیون تومان سود ماهانه با واریز فقط 100میلیون تومان پیش‌پرداخت، وسوسه می‌شوند. در این روش معمولاً با استفاده از روش پانزی در ابتدا سود پرداخت می‌شود؛ اما با جمع‌آوری پول زیاد، واریزها به تأخیر می‌افتد و حساب کاربران با بهانه‌های مختلف مسدود می‌شود.

پیشگیری: به تبلیغات گسترده با شروط بسیار مناسب و کم‌ریسک در بازارهای مالی، بسیار مشکوک و حساس باشید! در واقعیت کسب سود آسان ممکن نیست. تشکیل سبد سرمایه‌گذاری و ترکیب دارایی متناسب با میزان ریسک خود را فراموش نکنید. سرمایه‌گذاران حرفه‌ای پس از آشنایی و کسب آگاهی، فقط بخش کوچکی از سرمایه‌های خود را به چنین سرمایه‌گذاری‌های پرریسکی اختصاص می‌دهند.

3. کلاهبرداری با صرافی‌ها و کیف‌ پول‌های جعلی
در این روش رایج، کلاهبرداران با راه‌اندازی یک‌شبۀ سایت، صرافی یا کیف پول جدیدی معرفی می‌کنند. با تبلیغات گسترده و ایجاد جذابیت برای افراد مبتدی با دریافت نکردن کارمزد، بدون نیاز به احراز هویت جذب مشتری می‌کنند و با فهرست کردن توکن‌های بی‌ارزش و متفرقه، که ارزش خاصی ندارند، کسب درآمد می‌کنند و با مسدودسازی دارایی مشتریان، ناگهان ناپدید می‌شوند. در برخی مواقع، کلاهبرداران حتی موفق می‌شوند نرم‌افزارهای تقلبی خود را در فروشگاه‌های نرم‌افزاری معتبری مانند پلی‌استور و اپ‌استور اضافه کنند.

پیشگیری: با توجه به تحریم‌های مالی و محدودیت بسیار زیاد کاربران ایرانی برای عضویت در صرافی‌های معتبر و استفاده از کیف ‌پول‌های امن و شناخته‌شده، بیشتر کلاهبرداران از عبارت‌هایی مانند «بدون نیاز به احراز هویت مشتری (کِی‌وای‌سی)»، «کارمزد صفر» و «اعتبار اولیۀ رایگان» استفاده می‌کنند. پس همیشه به این عنوان‌های جذاب حساس و مشکوک باشید. پیش از عضویت در صرافی یا استفاده از هر کیف پول، ابتدا دربارۀ آن مفصل تحقیق کنید. بررسی رگولاتوری، آدرس و موقعیت مکانی، تعداد و نظرات کاربران و عوامل دیگر، به تکمیل شناخت شما کمک می‌کند. بیشتر این صرافی‌ها تبلیغات خود را در نرم‌افزارها و کانال‌های تلگرامی غیرمعتبر انجام می‌دهند. در نهایت، دقت کنید که استفاده از کیف ‌پول‌های سخت‌افزاری نسبت به نرم‌افزاری امینت بیشتری دارد.

4. کلاهبرداری با صفحات جعلی و فیشینگ
کلاهبرداران با هدف سرقت دارایی و اطلاعات شخصی شما، آدرسی غیرمعتبر را به جای آدرس صرافی معتبر به اشتراک می‌گذارند. معمولاً این لینک‌ها برای ورود به صرافی‌های معروف استفاده می‌شود. در این فرایند، اصطلاحاً وب‌سایت صرافی اصلی کلون شده و تشخیص دو وب‌سایت اصلی و جعلی به سادگی و در نگاه اول امکان‌پذیر نیست. با انتخاب لینک و ورود به سایت جعلی، اطلاعات و دارایی‌های کاربران سرقت می‌شود.

پیشگیری: از کلیک کردن روی هر لینک ناشناسی خودداری کنید. برای اطمینان از درستی و اعتبار وب‌سایت، یو‌آر‌اِل و آدرس آن را بررسی کنید تا بدون اشتباه تایپی باشد. مراقب تمام پیام‌های تبلیغاتی در موتورهای جست‌وجو و ایمیل شخصی خود باشید و سایت صرافی معتبری که با آن کار می‌کنید را بوک‌مارک کنید و صرفاً از همان طریق وارد شوید. ممکن است کلاهبرداران با پرداخت هزینه، لینک سایت جعلی خود را در قالب تبلغات و آرم «Ad» در ردیف اول موتورهای جست‌وجو بیاورند و در دام گرفتار شوید.

5. کلاهبرداری با اهدای ارز دیجیتال در توییتر
در این روش، شخصی مشهور توییتی منتشر می‌کند. سپس، حساب جعلی با نام و تصویر شخص مشهور می‌سازد و در زیر توییت با عنوان «اهدای رایگان ارزهای دیجیتال به طرف‌داران» منتشر می‌کند. برای جلب اعتماد بیشتر کاربران، چند حساب جعلی دیگر نیز زیر توییت می‌نویسد که ادعا می‌کنند موفق به دریافت ارز دیجیتال شده‌اند. قربانیان با اعتماد به این صفحۀ توییتر، ارز دیجیتال را به آدرس مدنظر می‌فرستند؛ اما در قبال آن چیزی دریافت نمی‌کنند و از آن‌جایی که تراکنش‌های ارز دیجیتال تقریباً ناشناس است، پیگیری آن ممکن نخواهد بود.

پیشگیری: یادتان باشد که پنیر مجانی فقط در تله موش یافت می‌شود! به ادعای هر هدیه یا پاداشی در بازارهای مالی بدبین باشید و دانش رسانه و فضای مجازی خود را بیشتر کنید.

6. کلاهبرداری راگ‌پول
کلاهبرداران با راه‌اندازی پروژۀ جدید، توکنی بدون قابلیت تعویض (ان‌اف‌تی) را برای دریافت بودجه پامپ می‌کنند. پس از اینکه کلاهبرداران پول را دریافت کردند، با آن پول ناپدید می‌شوند. نسخۀ محبوب این کلاهبرداری، کلاهبرداری با سکۀ اسکویید بود که نام آن برگرفته از سریال محبوب نتفلیکس به نام اسکویید گیم است. سرمایه‌گذاران باید برای کسب ارزهای دیجیتال بازی می‌کردند. مردم برای بازی‌های آنلاین توکن‌هایی می‌خریدند و بعداً برای مبادله با ارزهای دیجیتال دیگر، درآمد بیشتری به دست می‌آوردند. قیمت توکن اسکویید از یک سنت به حدود نود دلار برای هر توکن رسید و در نهایت، معاملات متوقف و پول‌ها ناپدید شد. ارزش این توکن پس از آنکه افراد تلاش کردند اما موفق به فروش توکن‌های خود نشدند، به صفر رسید. کلاهبرداران از این سرمایه‌گذاران حدود سه‌میلیون دلار درآمد داشتند.

پیشگیری: اگر قصد سرمایه‌گذاری در این بازار را دارید، دربارۀ اعتبار، پشتوانه و عملکرد ارز یا ان‌اف‌تی مدنظر تحقیق کنید. سرمایه‌گذاری در ارزهای معتبر، شناخته‌شده و دارای حجم معاملات زیاد، نسبت به ارزهای ناشناخته و بدون‌پشتوانه ارجحیت دارد. یادتان باشد سرمایه‌گذاری‌ای که یک‌شبه سرمایه‌تان را چندبرابر کند، در لحظه‌ای نیز آن را نابود می‌کند. پس بهتر است به طمع کسب سودهای زیاد، سراغ پروژه‌های پامپ نروید.

7. کلاهبرداری‌های عاشقانه
شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که فردی با اکانت خارجی به شما پیام می‌دهد و تلاش می‌کند صمیمانه سر صحبت را باز کند! کلاهبرداران در این روش با حساب‌های کاربری جعلی اقدام به برقراری ارتباط و دان‌پاشی می‌کنند تا بعد از جلب اعتماد در فضای مجازی، قربانی خود را متقاعد به خرید رمزارز یا افتتاح حساب در صرافی جعلی خود کنند. در فضای بین‌الملل، به این نوع کلاهبرداری‌ها «کلاهبرداری‌های قصابی خوک» نیز می‌گویند.

پیشگیری: همه‌چیز را هوشمندانه رصد کنید و در برابر پیام‌ها و افراد ناشناس محتاطانه رفتار کنید.