شاید در نگاه بیشتر مردم پول و ثروت یکسان باشد اما تفاوت‌های ظریفی بین این دو وجود دارد. موجودی بانکی زیاد لزوماً زندگی راحت، بدون دغدغه و شاد را به همراه ندارد و بسیار دیده‌ایم افراد پولداری که غرق در استرس و اضراب زندگی می‌کنند. بیشتر مردم زمانی که به واژۀ «ثروتمند» فکر می‌کنند، دارایی‌هایی مانند پول، موجودی حساب بانکی، طلا، ملک و ... به ذهن‌شان می‌آید اما واقعیت پنهان این است که در انتهای روز و قبل از خواب، زمانی که دورِ زندگی بسیار کندتر شده و همه از هیاهوی افزایش دارایی دست کشیده‌اند، هیچ‌کس به میزان درآمد و دارایی‌های ما اهمیت نمی‌دهد.

دانشگاه هاروارد در مطالعه‌ای طولانی‌مدت با عنوان «مطالعۀ هاروارد دربارۀ رشد بزرگسالان»¹ از سال 1938، زندگی 724 نوجوان را از دوران جوانی تا بازنشستگی آن‌ها، مورد بررسی قرار داده و بخشی از نتایج آن را با عناوینی چون «رازهای خوشبختی» و «ژن‌های خوب، خوب هستند اما شادی بهتر است» منتشر کرده است. این جامعۀ آماری متشکل از مردانی با زمینه‌های اجتماعی-اقتصادی مختلف، از فقیرترین محله‌های بوستون تا دانشجویان کارشناسی دانشگاه هاروارد بود و برخی چهره‌های شناخته‌شده مانند رئیس جمهور جان‌اِف‌کندی را هم شامل می‌شد. پژوهشگران هاروارد طی سالیان متوالی، انواع اطلاعات را در مورد این افراد جمع‌آوری می‌کردند، هر دوسال یک‌بار سؤالاتی را دربارۀ زندگی و سلامت روانی و عاطفی آن‌ها می‌پرسیدند و حتی با اعضای خانوادۀ آن‌ها مصاحبه داشتند. نتیجۀ این مطالعه بسیاری را شگفت‌زده کرد؛ شادترین افراد در این جامعۀ آماری در سن بازنشستگی، خصوصیات نسبتاً مشابهی داشتند که به ذهنیت و باورهای آن‌ها ارتباط داشت نه موجودی حساب بانکی‌شان.

این مطالعه نشان داد میان کیفیت روابط اجتماعی (حلقۀ اجتماعی) و میزان شادی و رضایت از زندگی ارتباط مستقیم و تنگاتنگی وجود دارد؛ اثری که در صفرهای موجودی حساب بانکی در سن بازنشستگی وجود ندارد. بسیاری از این افراد به مرور زمان قدرت کار و کسب درآمدشان کاهش یافته بود اما با تمرکز بر تقویت روابط اجتماعی و توجه بیشتر بر ذهنیت خود، زندگی شادتر و رضایتمندی بالاتری داشتند.

مطالعات نشان می‌دهد در دوران بازنشستگی، مسألۀ افراد از ثروت به شادی و رضایتمندی تغییر می‌کند. لحظه‌ای رفتار و عملکرد افراد میان‌سال و بازنشسته‌ای که می‌شناسید را مرور کنید؛ بیشتر فکر و ذکر آن‌ها سرگرمی‌های‌شان مانند نوه‌ها، دورهمی، تفریح و سرگرمی و کارهایی است که از آن لذت می‌برند و گرچه که ممکن است شرایط مالی ایده‌آلی نداشته باشند اما کم‌تر از ما درگیر دغدغه‌های مالی روزمره هستند. به عقیدۀ پژوهشگران هاروارد، این تفاوت کلیدی پولدار بودن و ثروتمند بودن است؛ پولدار بودن یعنی موجودی حساب بانکی بیشتر داشتن و ثروتمند بودن یعنی ذهنیت غنی داشتن، زندگی بدون حسرت و پشیمانی، به دور از حسادت و تمرکز بر آنچه که شادی‌آفرین و آرامش‌بخش است.

پول یک کاتالیزور است؛ وقتی به سطح درآمد خاصی رسیدید که با آن می‌توانید راحت زندگی کنید، دیگر پول فقط پول است. آندرو روزن²، مشاور مالی شخصی سی‌اِف‌پی در مطلبی در سایت کیپلینگر³ بر اساس تجارب و مشاوره‌های خود مدعی می‌شود افرادی که با سطح درآمد 100 هزار دلاری در سال، شاد زندگی می‌کنند، افزایش درآمد سالانه به 500 هزار دلار، سطح شادی آن‌ها را به طور محسوسی افزایش نمی‌دهد و تغییرات بسیار کم‌تر از سطح انتظار اولیه است. همچنین افرادی که با 100 هزار دلار درآمد سالانه احساس بدبختی دارند، با رشد درآمدشان به 500 هزار دلار، ناگهان به فردی شاد تبدیل نمی‌شوند.

*بدیهی است که این گزاره فقط زمانی صادق است که شما در شرایطی با ثبات، که درآمدهای‌تان به راحتی کفاف هزینه‌های‌تان را بدهد، زندگی می‌کنید؛ چرا که برای افرادی که تعادل دخل و خرج ندارند، رشد اندک درآمد، سطح رفاه و رضایت‌مندی را به شدت افزایش خواهد داد.

1- Harvard Study of Adult Development

2- Andrew Rosen, CFP®

3- www.kiplinger.com