آئین تقدیر از فیلم‌های سینمایی برتر سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر از منظر سواد مالی، به همت آکادمی هوش مالی برگزار شد. این جشنواره با حضور دکتر پرویز کرمی، مشاور معاون علمی و فناوری رئیس جمهور و دبیر ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش بنیان، سید محمدحسین سجادی نیری، دبیر ستاد توسعه فناوری‌های نرم و هویت ساز و هیأت داوران برگزار و از چهار فیلم برگزیده تقدیر شد.
- عامه پسند؛ به کارگردانی سهیل بیرقی
- روز بلوا؛ به کارگردانی بهروز شعیبی
- بی‌صدا حلزون؛ به کارگردانی بهرنگ دزفولی‌زاده
- سه کام حبس؛ به کارگردانی سامان سالور
» فرآیند ارزیابی فیلم‌ها را اینجا بخوانید...
دکتر پرویز کرمی
مشاور معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری
دکتر کرمی، سخنران افتتاحیه این جشنواره، ضمن تقدیر و تشکر از کاری که شرکت دانش‌بنیان پارت و آکادمی هوش مالی در حوزه مسئولیت اجتماعی‌شان انجام داده‌اند گفت: حضور در این محفل، به عنوان دبیر ستاد فرهنگ‌سازی اقتصاد دانش‌بنیان، از همین باب است. وی افزود: وظیفه اصلی دولت‌ها و سازمان‌های حکمرانی، سیاست‌گذاری است. در سال‌های مسئولیت در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ساختارهای سازمانی‌ای برای حمایت از سینما و استفاده از این هنرصنعت برای انتقال مفاهیم و عرضه محتوا مد نظر بود. به همین دلیل در کنار جشنواره فجر، یک ساختار تقدیری، نظیر کاری که اکنون توسط پارت انجام شده است، برای تقدیر سازمان‌های دولتی از فیلم‌های جشنواره به وجود آمد. اما این کار، بیشتر، توسط سازمان‌های دولتی و بعضی بانک‌ها صورت می‌گرفت و از شرکت‌های بخش خصوصی، کمتر دیده می‌شد که دارای این توانمندی و درک و اقناع باشند یا از نظر ایفای مسئولیت اجتماعی یا بالا آوردن سطح مخاطبان خود وارد این کار شوند.
دکتر کرمی کار انجام‌شده توسط شرکت دانش‌بنیان پارت و آکادمی هوش مالی را کاری بی‌نظیر و شایسته تقدیر خواند و افزود: در ادبیات و فرهنگ ما گلستان و کتاب‌هایی از این دست بوده است که دخل و خرج را آموزش داده است ولی این مفاهیم تبدیل به مهارت نشده است. اما در آکادمی هوش مالی، این مهارت‌ها به صورت اقناعی به جامعه آموزش داده می‌شود. در حال حاضر، مساله جامعه این است که مردم دخل و خرج‌شان با هم نمی‌خواند و برج‌ها بر دخل‌ها افزونی یافته است و مشکل نظام و دولت شده است.
وی افزود: نکاتی که دکتر رودی برای همکاران رسانه‌ای و فرهنگی و فیلمساز گفتند، نکاتی بسیار شایسته و به جاست. باید به پارت آفرین گفت که از هنر صنعت سینما و از جلوه‌گاه فرهنگ سینمایی استفاده می‌کند تا این آموزش‌ها را بتواند اقناعی و با یک تم آرام و با گره‌زدن به موضوعات انگیزشی به جامعه منتقل کند. دبیر ستاد فرهنگ‌سازی اقتصاد دانش‌بنیان گفت: سال‌ها برنامه‌های تلویزیونی مانند گفتگوی یک فرد دانشگاهی با یک فرد استارتاپی مد نظر قرار می‌گرفت که در انتها هیچ درگیری با جامعه ایجاد نمی‌کرد، اما برنامه‌ای مانند مسابقه میدون، که با آن، کارآفرینی در بطن موضوعات نمایشی و دراماتیک برده شد و موفق‌تر از سایر برنامه‌ها بود.
دکتر مریم جلالی
عضو شورای رده‌بندی سنی سینما
در ادامه، خانم دکتر مریم جلالی، به عنوان عضو هیأت داوران و مدیر پنل گفتگوی عوامل فیلم‌های برگزیده، به ایراد سخن پرداخت. وی با اشاره به شیوع بیماری کرونا گفت: هنگام تماشای فیلم‌ها، به اتفاق هیئت داوران امید می‌رفت آئین تقدیر از فیلم‌های سینمایی برتر سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر با موضوع سواد مالی زودتر و در مراسمی با شکوه‌تر، برگزار شود اما شرایط بیماری اجازه این کار را نداد.
وی ضمن تبریک روز خانواده، گفت: خانواده‌ای خوشبخت است که مولد باشد. با عاطفه‌اش تولید عشق کند، با سلامتی‌اش تولید مثل کند، با تربیتش تولید امنیت و قانون کند و با کارآفرینی تولید ثروت کند. کلمه ثروت طی سال‌ها دچار بار منفی شده که به جای آن می‌توان از کلمه توانمند شدن و توانگری استفاده کرد.
دکتر جلالی در اشاره به فیلم روز بلوا، ساخته آقای شعیبی گفت: این فیلم ضمن به تصویر کشیدن مسائل مالی، پیش‌بینی‌هایی کرد که درست هم از کار در آمد. فیلم سه‌کام حبس از یک مسأله اقتصادی شروع می‌شود. مسأله‌ای که برای زن خانواده پیش آمده و او همه تلاشش را برای حل آن می‌کند. اصولاً شکافی بین فرهنگ و اقتصاد ایجاد شده که همه فکر می‌کنند آدم فرهنگی، اقتصادی نیست و آدم اقتصادی، فرهنگی نیست. به نظر می‌رسد که کار آکادمی هوش مالی، تلاش در پر کردن این شکاف و کنار هم قرار دادن این دو است.
این برنامه‌ساز رادیو و تلویزیون افزود: جامعه از سینما یاد می‌گیرد چطور زندگی کند، چطور لباس بپوشد و... . آکادمی هوش مالی در سه سطح بینش، نگرش و رفتار سواد مالی کار کرده و اکنون در برخی از فیلم‌ها، این نگرش‌ها و بینش‌ها را به تصویر کشیده‌اند. به عنوان مثال در همان لحظات اولیه سه کام حبس، علی‌رغم بی‌بضاعتی، برای زن موبایلی خریده می‌شود.
دکتر مریم جلالی با اشاره به فیلم بی‌صدا حلزون، گفت: این فیلم مباحث مالی یک زن خاص را برجسته می‌کند؛ یعنی چیزی فراتر از مشکلاتی که همه خانم‌ها دارند. وی افزود: بی‌صدا حلزون نگاهی نو به زنان داشت و به گره‌ها و اتفاقاتی که برای زنان می‌افتد به عنوان مدیران تولید خانواده اشاره کرد. وی در پایان از فیلم عامه‌پسند و اینکه در اینجا هم پای یک زن در میان بود یاد کرد و گفت: تلاش یک زن برای ایجاد یک کسب‌و‌کار جدید و مشکلات ناشی از آن و نمایش عدم مفاهمه بین اقتصاد و فرهنگ نکات برجسته این فیلم از منظر سواد مالی است.
بهروز شعیبی
کارگردان فیلم سینمایی روز بلوا
بهروز شعیبی ضمن تشکر از دیدن فیلم‌ها از چنین منظری گفت: متاسفانه فیلم‌سازان وقتی فیلمی درباره مسائل مالی می‌سازند، قبل از هر چیز خودشان متهم می‌شوند. با ساخت فیلم روز بلوا، اتهاماتی وارد شد که اصلاً فکر آن را هم نمی‌شد کرد. ساخت این فیلم، یک گوشزد اقتصادی، مراقبه اقتصادی و دعوت از مردم است. یک فعالیت اجتماعی که در دین و فرهنگ به آن توصیه شده و همیشه این همیاری و همدلی اجتماعی وجود داشته که قرار نیست یک نفر پولدار شود و به واسطه پولدار شدن او، خانواده‌های دیگر فقیر شوند. قرار است اجتماع با هم، یک قشر میانه‌ای را توسعه دهد که به واسطه آن، کل کشور، توسعه‌یافته و پیشرفته شود. اما متاسفانه به محض ورود فیلم به جشنواره، حملات غیرکارشناس‌ها شروع می‌شود و اصلا موضوع فیلم شنیده نمی‌شود.
کارگردان فیلم روز بلوا افزود: طرح مسائل اقتصادی، فیلمساز را به آدمی که مشغول سیاه‌نمایی است تبدیل می‌کند؛ به کسی که مشغول ایجاد فرهنگی اشتباه در جامعه است. ولی وقتی در خیابان قدم زده می‌شود، قشر زیادی از مردم درگیر این مسائل هستند. روز بلوا زمانی ساخته شد که اصلاً مسائل اقتصادی اخیر اتفاق نیفتاده بود؛ جالب اما اینجاست که در نقدهای آن زمان گفته می‌شد زندگی این مردم را درست نشناخته‌ایم و این حرف‌ها، حرف‌های درستی با جامعه نیست.
شعیبی ادامه داد: مهم‌ترین کاری که آکادمی مشغول آن است، جا انداختن این است که جامعه نیازمند سواد مالی است. سال 91 یا 92، قبل از فیلم دهلیز مستندی 20 دقیقه‌ای درباره زنان سرپرست خانوار و حرکتی که آن موقع در شهرداری انجام می‌شد، ساختم. مجموعه جالبی به نام زنجیره کوثر در این حوزه فعالیت می‌کرد که آشنایی با آن‌ها موجب تولید آن مستند شد و اتفاقاً اثرات آن فیلم و زنان سرپرست خانوار در فیلم دهلیز بازتاب پیدا کرد و خانم توسلی نقش یک خانم سرپرست خانوار را بازی کرد.
این فیلمساز ضمن اظهار تأسف از ادامه پیدا نکردن کار آن زنجیره گفت: وقتی دکتر رودی از پشت ماسک صحبت می‌کردند فکر کردم ممکن است این حرکت هم قطع شود این تلاش شرافتمندانه که این چنین دغدغه‌مندانه درباره آن حرف زده می‌شود قطع شود. به شرط همراهی و همکاری، این آگاه‌سازی‌ها می‌تواند خیلی خوب در جامعه انجام شود و بر تلاشی که برای قطع این آگاه‌سازی انجام می‌شود غلبه کند. جامعه اکنون پذیرای این آگاهی است.
شعیبی با اشاره به اینکه محل برگزاری این جشنواره در صندوق نوآوری و متعلق به ریاست جمهوری است، اظهار امیدواری کرد این حرکت از طرف دولت هم حمایت شود و سواد مالی، یعنی آن حداقل‌هایی که باید برای تأمین درست زندگی رعایت کنیم، در این روزها که همه درگیر مسائل اقتصادی هستند روز به روز رواج بیشتری یابد. وی در پایان از حضور در این جشنواره و آشنایی با کارشناسانی که دغدغه آگاه‌سازی جامعه نسبت به مسائل اقتصادی را دارند ابراز خرسندی کرد.
ساسان و سامان سالور
تهیه‌کننده و کارگردان فیلم سینمایی سه کام حبس
ساسان سالور، سفارشی تولید نشدن این جنس فیلم‌ها را مهم دانست و گفت: کسی در این حوزه به ما سفارش نکرده اقتصاد خانواده را به تصویر بکشیم. اکنون این ارزیابی بعد از تولید است که فیلم سه کام حبس را در این دسته معرفی می‌کند.
تهیه‌کننده فیلم سینمایی سه کام حبس، پرداختن به سواد مالی و بررسی کارها به این شکل دقیق را شایسته تقدیر دانست و ابراز امیدواری کرد این کار تداوم داشته باشد و هنرمندان و کارشناسان سواد مالی، دست در دست هم بتوانند تولیداتی عرضه کنند که مخاطب با آن ارتباط برقرار کند و آن ارتباط بتواند حداقل در حوزه مالی خانواده خودشان تاثیرگذار باشد.
در ادامه، سامان سالور، کارگردان فیلم سینمایی سه کام حبس، این که یک آکادمی اینقدر دقیق و تخصصی آثار هنری را مورد داوری و نقد قرار دهد را اتفاقی بسیار جذاب دانست و اظهار داشت: سه کام حبس، مشکل خیلی از انسان‌های جامعه امروز به خصوص در بخش اقتصادی و از منظر سواد مالی را روایت می‌کند. در کشوری که دلالی بیش از تولید منفعت دارد و دلالان بیش از تولیدکنندگان به ثروت می‌رسند، در اغلب فیلم‌ها هم آدم‌های ثروتمند، دارای مساله و مشکلی هستند. سه کام حبس به شکل ناخودآگاه، این قصه و معضل را عنوان کرد که آدم‌ها انتظار دارند یک شبه، بدون زحمت و تخصص ثروتمند شوند و خیلی وقت‌ها راه‌های ناثوابی را در پیش می‌گیرند. کسی که در این فیلم، مجتبی نام دارد. بعد از اتفاقاتی که برای او می‌افتد این، همسر است که سرپرست خانواده می‌شود و سعی می‌کند هر طور هست گلیم خانواده را از آب بیرون بکشد. داستان، روایت این آدم‌هاست؛ روایت تن بی جان اقتصاد که با کرونا و از بین رفتن خیلی از مشاغلی که آدم‌ها از آن نان حلال در می‌آوردند اوضاع بدتر هم شد. آدم‌هایی که به حمایت و نگاه کارشناسانه آقای دکتر رودی و مباحث سواد مالی احتیاج دارند. وی ضمن تقدیر از این که می‌شود به فیلم‌ها این چنین تخصصی نگاه کرد و از هر منظری هنر هفتم را داوری و نقد کرد، اظهار امیدواری کرد این حرکت ادامه‌دار باشد و این چهار فیلم انتخابی، بتوانند زبانی باشند برای طرح این مباحث.
بهرنگ دزفولی‌زاده
کارگردان فیلم سینمایی بی‌صدا حلزون
بهرنگ دزفولی‌زاده، به اهمیت حضور سرمایه‌گذارانی از جنس بخش خصوصی اما با دانش فرهنگی بالا اشاره کرد و گفت با چنین کاری، شاهد اتفاق بی‌نظیری در سینمای ایران خواهیم بود. کارگردان فیلم سینمایی بی‌صدا حلزون افزود: در این فیلم، شخصیت زن فیلم در برابر مشکلاتی که شکل می‌گیرد بسیار قدرتمند است و همکاری اعضای اتاق فکر فیلم، کمک شایانی به شکل‌گیری شخصیت‌های فیلم کرد.
مهندس سید محمد حسین سجادی نیری
دبیر ستاد فناوری‌های نرم و هویت‌ساز
سخنران بعدی پنل، سید محمدحسین سجادی نیری، دبیر ستاد توسعه فناوری‌های نرم و هویت‌ساز گفت: شاید به نظر برسد معاونت علمی و فناوری سازمانی است که بیشتر به حوزه‌های سخت علم و فناوری، مانند صنایع سنگین، می‌پردازد و نرم‌ترین بخش این معاونت حوزه‌های مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات باشد، حوزه‌هایی مانند همین هوش مصنوعی که دکتر رسولی‌زاده و مجموعه دانش‌بنیان پارت به خوبی آن را اجرایی کرده‌اند. ولی بخشی در معاونت علمی با عنوان توسعه فناوری‌های نرم وجود دارد که دغدغه اصلی آن پیگیری اقتصادی کردن حوزه‌های فرهنگی است. این که با ایجاد مالکیت فکری، اقتصادی بالنده به وجود بیاید. تلاقی حوزه‌هایی از فرهنگ با فناوری که می‌تواند کمک کند به اقتصادی شدن این عرصه. به عنوان مثال توسعه جلوه‌های دیجیتال در عرصه سینما، بحث‌هایی سی‌جی و تصاویر تولیدی کامپیوتری، انیمیشن و بازی‌های ویدئویی که زنجیرهای پسینی و پیشینی در حوزه فرهنگ هستند؛ یعنی بتوان کاراکتری را در هنری مانند کمیک استریپ خلق کرد و سپس وارد عرصه‌هایی مثل انیمیشن یا سینما شود؛ مانند اسپایدرمن که اولین فیلمش 60 سال بعد از تولید کتاب‌های کمیکش ساخته شد. این بازارپردازی در عرصه‌هایی مثل انیمیشن و بازی ویدئویی، مد و پوشاک، لوازم خانگی، وسایل مربوط به کودکان قابل استفاده است.
دبیر ستاد توسعه فناوری‌های نرم و هویت‌ساز افزود: هنرمندان، جور بسیاری کمبودهای فرهنگی این کشور را می‌کشند. یکی از آن‌ها، تقابل با انگاره‌ها و گزاره‌های اشتباهی است که در فرهنگ ما وجود دارد. مانند آنچه از قدیم‌الایام در مدارس موضوع انشا بوده است که علم بهتر است یا ثروت. تقابلی اشتباه به این معنا که اگر به سمت علم بروی نمی‌توانی ثروت داشته باشی. چیزی که امروز در اقتصاد دانش‌بنیان چنین گفته می‌شود که علم و فناوری‌ای مقبول است که بتواند ثروت و ارزش افزوده برای کشور ایجاد کند.
خیلی اوقات عبارتی مثل هنر برای هنر یک افیون است برای حوزه اقتصاد. اگر هنری نتواند اقتصادی بشود یعنی مخاطب ندارد، دیده نمی‌شود و طبعاً تاثیرگذاری نخواهد داشت. فرهنگی که وابسته به منابع ناشی از فرایندهای نادرست یا پول‌شویی است، برآمده از یک جریان اشتباه فکری است. تغییر انگاره‌هایی مانند اینکه ثروتمندان حتماً زالوصفت یا دارای رانت و لابی و رابطه‌ای هستند یا فردی که خودروی خوب سوار می‌شود به جامعه مستمندان کشور بی‌احترامی کرده و ... اتفاقی است که در حوزه فرهنگ می‌تواند بیفتد.
دکتر عبدالکریم خیامی
عضو هیئت علمی دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع)
دکتر خیامی، عضو هیأت علمی دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع)، به عنوان سخنران آخر پنل گفت: نظریه مرگ مؤلف در مباحث هرمونوتیک می‌گوید وقتی متنی یا اثری تولید و منتشر می‌شود، هر کسی می‌تواند قرائت خودش را داشته باشد. همه مجازند از زاویه دید خودشان با عقبه و سابقه و علایق خودشان به آن متن نگاه کنند؛ نگاهی که ممکن است اشتباه یا درست باشد اما در هر حال مجازند. مانند روایتی از امام علی (ع) که فرمودند: حرف تا زمانی که در دهان تو است، از آن توست. وقتی گفته شد همانند تیری است که از کمان شلیک شده است. آنچه در جشنواره نشان فی و بررسی فیلم‌های سینمایی جشنواره فجر رخ داد بر همین اساس بود؛ تماشا و بررسی فیلم‌ها از منظر سواد مالی. برداشت و تحلیل هیأت داوران این بود که این چهار فیلم خواسته یا ناخواسته، بدون آنکه نیت‌خوانی مؤلف صورت گیرد، بیشترین مفاهیم سواد مالی و اثرگذاری در بیان آن‌ها را داشته‌اند. چه به صورت آگاهانه و چه ناخوداگاه؛ اتفاقاً اثری که در ناخواگاه است، بیشتر به دل می‌نشیند و اثر درازمدت‌تری دارد.
عضو هیأت علمی دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) افزود: در دوره پساصنعتی، جامعه شبکه‌ای یا جهانی شدن، سه سواد از همه مهم‌تر است سواد اطلاعاتی، سواد رسانه‌ای و سواد مالی. سواد مالی غیر از اقتصاد است. واژه‌هایی مانند اقتصاد خرد و کلان و درآمد سالانه و ناخالص ملی و ... برای مردم کلمات خشکی هستند. ولی سواد مالی نرم و ملموس و جذاب است؛ چطور پس‌انداز کنیم، وام بگیریم یا نه، برای چه باید وام گرفت و چگونه خرجش کنیم، خرید چند نوع است، فرق خواسته با نیاز چیست، چه زمانی برای خواسته باید خرج کرد و چه وقتی برای نیاز و مواردی از این دست.
وی ادامه داد: هدف از این گفتگوها اصلاً جایابی پیام در فیلم‌ها نیست؛ غرض، به اشتراک گذاشتن این مفاهیم با فیلم‌سازان است. معمولاً کافی است کارگردانان و نویسندگان بدانند چنین چیزی هست و دغدغه پیدا کنند، بقیه کار به صورت جوششی است که خودشان کار درست را انجام می‌دهند.
